NGUYỄN VY-KHANH
Vấn đề người trí thức Việt Nam
Về định nghĩa, tôi vẫn nghĩ gọi là người trí thức khi người đó ngoài phần bằng cấp hay chuyên môn bất kể cao thấp mà có ưu tư chuyện chung. Còn những người có bằng cấp mà chỉ lo làm việc chuyên môn hoặc chỉ nhắm "vinh thân phì gia" thì chỉ nên gọi là khoa bảng hay chuyên viên. Nghĩa là người trí thức hôm nay tuy thời đại nếp sống thay đổi vẫn có tâm hồn và chức năng của một "kẻ sĩ" của thời xưa! Nhà văn, giáo sư hay bác sĩ , kỹ sư, v.v. đều như nhau, đều có cùng bổn phận và trách nhiệm đối với xã hội, dân tộc!
Người trí thức có hiểu biết và có lương tâm "kẻ sĩ", là những con người thức thời (chứ không phải lợi dụng thời cơ), biết đem cái Biết (tri) vào cái Hành và cái Hành là áp dụng cái Biết hữu dụng cho đời (ngay đến thất phu còn phải hữu trách, huống gì là trí thức!). Họ có vai trò phán xét lịch sử và tính độc lập mà từ thời Aristote đã nói đến! Là lương tâm, lúc nào cũng thức tỉnh và là ngọn đèn chỉ đường dù đôi khi leo lét. Trí phải đưa tới Hành, phải ra tay! Hành có suy nghĩ chứ không phải làm cho có, để ... lương tâm được yên ổn! Tức cái biết mà tiền bối Phan Bội Châu có lần nói đến sau khi đã trãi qua kinh nghiệm thất bại: "Khôn chết, dại chết, biết sống!". Làm gì và thế nào thì lại là một đề tài khác!
