Em Ngô Thị Cẩm Hiếu, học sinh lớp 6B trường trung học cơ sở Nguyễn Khuyến ở tỉnh Bình Phước
Một cô bé 11 tuổi tại một vùng quê nghèo của Việt Nam bị rơi vào
cảnh tứ cố vô thân, không nơi nương tựa, gia đình bị mất sạch tài sản,
bố mẹ bị đẩy vào vòng lao lý, một mình em kiên trì lặn lội khắp nơi để
đi tìm ánh sáng công lý cho song thân.
Tai ương ập đến khi Hiếu vừa lên 10. Ở độ tuổi ‘ăn chưa no lo chưa
tới’, em đã phải chứng kiến cảnh gia đình tan nát, toàn bộ tài sản và
cũng là phương kế sinh nhai của gia đình em là mảnh đất khoảng 3 ha bị
cưỡng chế cho chủ nợ và bố mẹ em bị kết án mỗi người 5 năm rưỡi tù giam
về tội danh “cố ý gây thương tích.”
Bản án ngày 25/2/2014 trong phiên tòa không có luật sư là kết cục của
vụ tranh chấp dân sự giữa ông bà Ngô Văn Huynh-Nguyễn Thị Tâm (bố mẹ
của Hiếu) tại thôn 2, xã Đường 10, huyện Bù Đăng (Bình Phước) với ông
Nguyễn Bá Tuyên, chủ nợ, người có anh ruột là Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ
quốc xã Đường Mười.
Bố mẹ Hiếu lâu nay đi khiếu kiện kêu oan về việc bị chủ nợ, có sự cấu
kết của cán bộ địa phương, chiếm giữ-phá hoại tài sản, nhưng chưa được
xử lý thỏa đáng thì bị cơ quan thi hành án tiến hành kê biên đất, bán
đấu giá cho chủ nợ trong lúc vắng mặt và không có chữ ký của ông bà.
Kể từ khi bố mẹ lần lượt bị bắt hồi tháng 7, tháng 8/2013 tới nay, bé
Hiếu sống nhờ tình thương và sự cưu mang của một gia đình hàng xóm tốt
bụng, một mình bước tiếp con đường đi đòi công lý với sự hỗ trợ của
Phòng Công lý Hòa Bình thuộc Dòng Chúa Cứu Thế, nơi giúp đỡ miễn phí cho
dân nghèo về mặt pháp lý và truyền thông.
Ngoài những chuyến thăm nuôi bố mẹ, cô bé nhà quê đen đúa gầy gò, hơn
năm nay, đã đi gõ cửa khắp mọi nơi để cầu cứu, kêu oan cho cha mẹ mình.
Linh mục Đinh Hữu Thoại, Trưởng Phòng Công lý và Hòa bình, cho biết:
“Tôi nhớ lần đầu tiếp xúc với Hiếu là khi ông bố bị bắt, hai mẹ
con lặn lội từ Bù Đăng xuống Sài Gòn, đến văn phòng gặp chúng tôi nhờ
tôi đưa tin. Ít lâu 2 tháng sau thì tới lượt bà mẹ bị bắt. Cháu Hiếu có
gọi điện thoại cho tôi xin kêu oan giúp gia đình cháu, nói rằng ba mẹ bị
oan do phía bên kia có người nhà là cán bộ cấp xã, cấp huyện toa rập
với nhau chèn ép ba mẹ Hiếu. Cộng tác viên của chúng tôi có đến
tận nơi để tìm hiểu hoàn cảnh và trợ giúp cho em chút đỉnh, mới biết em
sống với nhà hàng xóm tốt bụng. Ông này là cựu chiến binh lớn tuổi,
thấy hoàn cảnh Hiếu như vậy thì cưu mang cháu, cho cháu ở luôn trong
nhà. Cộng tác viên của chúng tôi lên tận nơi thăm và đưa tận xuống Sài
Gòn để đi ký các giấy tờ pháp lý vì cháu là người thân duy nhất của ông
bà. Tuy mới 11 tuổi và sống ở vùng quê rất nghèo nhưng có ý chí và một
trí khôn rất sắc sảo.”
Người láng giềng hảo tâm đang nuôi dưỡng em Hiếu không muốn nêu tên khi phát biểu với chúng tôi nói về cô bé bất hạnh:
“Gia đình thấy cháu một mình tội nghiệp nên giúp, giờ nó bé quá
có một mình ai nuôi nó, tiền bạc không có, bố mẹ bị bắt, nên chúng tôi
làm phước nuôi cháu. Cháu học rất giỏi. Tôi cũng đề nghị ủy ban xã cho
cháu xin miễn học phí được hai năm nay. Các thầy cô giáo thỉnh thoảng
cũng cho cháu được mấy chục ký gạo. Năm nay sắp tới đây cháu sắp được
học bổng. Chúng tôi nuôi cháu nó ăn học. Sách vở vì cháu học giỏi nên
năm nào cũng được trường cho. Lúc nhận cháu về nuôi tôi cũng đang công
tác trên xã, tôi đề nghị ủy ban quan tâm đến cháu tí. Các ông ấy bảo anh
làm phúc thì anh cứ nuôi, chúng tôi có nói gì đâu. Tôi đề nghị ủy ban
xã giúp đỡ cháu vì hoàn cảnh cháu vậy, nhưng chẳng thấy họ giúp đỡ gì
cũng chịu. Tôi xin xã với các thầy cô quan tâm cháu tí, nhưng cuối cùng
chỉ có các thầy cô quan tâm thôi chứ trên ủy ban thì cũng chỉ biết vậy
thôi.”
Trái với hình ảnh một cô bé ốm yếu 11 tuổi, trò chuyện với chúng tôi
là một Cẩm Hiếu thông minh, ăn nói chững chạc, chín chắn rất nhiều so
với độ tuổi vô tư, thơ dại của em.
Hiếu kể về nghịch cảnh gia đình mình:
“Ba mẹ con có vay tiền của ông Tuyên. Lúc đó hoàn cảnh gia đình
khó khăn, tới ngày hẹn ông Tuyên vào đòi, nhà con chưa trả được. Ông dẫn
theo mười mấy người vào nhà con xiết đất. Từ đó mẹ con mới đi thưa
kiện, rồi mẹ con bị bên thi hành án đấu giá bán đất của nhà con trong
khi nhà con không có mặt ở nhà. Bên thi hành án đấu giá đất nhà con là
90 triệu/ha mà giá đúng tới 350 triệu/ha lận. Họ đấu như vậy là không
đúng giá. Hơn nữa khi đấu giá không có mặt gia đình con ở đó, cũng không
có chữ ký của ba mẹ con. Ba mẹ con không chịu nên tiếp tục thưa kiện.
Hôm đó, ông Tuyên tới và giữa ông với mẹ con xảy ra xung đột và nhà con
đánh nhau với ông ấy. Nhà con không có tiền, còn ông Tuyên có thế lực
nên đã đẩy gia đình con vào tù. Tòa chỉ xử mỗi việc nhà con đánh ông
Tuyên. Còn việc ông Tuyên lấy đất nhà con sai pháp luật thì tòa không
xử. Khi ba mẹ con bị bắt rồi, có lúc con tự bắt xe đò lên Văn phòng Dòng
Chúa Cứu Thế để cầu cứu cha Thoại. Con cũng có điện tới Phòng Tiếp Dân
của công an tỉnh nhưng họ bảo họ không biết việc này, chỉ có công an
huyện mới biết thôi. Mỗi lần đi thăm nuôi ba mẹ con cũng có lên công an
huyện và lâu lâu con cũng có ghé bên Viện Kiểm sát. Họ không tiếp. Con
có lên Tòa án để gặp thẩm phán và sang bên công an huyện để nộp đơn xin
tại ngoại cho ba mẹ con. Họ nói sẽ trả lời mà nay hơn 1 tháng rồi vẫn
chưa thấy trả lời con. Khi ba mẹ con bị bắt, con cũng có gọi điện thoại
lên công an tỉnh và tòa án tỉnh để hỏi, nhưng họ bảo họ không biết. Có
nhiều lần con điện cho chú trực tiếp điều tra ba mẹ con, nhưng chú nói
việc này do cấp trên chỉ đạo chú thôi. Rồi nhiều lần sau con điện chú
không nghe máy nữa. Nhà ông Tuyên có những người quen trên đó nên họ sẽ
không bao giờ quan tâm đến gia đình con. Mẹ con lúc trước từ năm 2009
cũng đã có gửi nhiều đơn lên đó lắm mà họ cũng không trả lời. Vì ba mẹ
con, con làm, nếu con cố gắng nhất định con sẽ kêu oan được cho ba mẹ
của con. Chỉ cần mình đủ can đảm và niềm tin, mình sẽ làm được. Gia đình
con bị oan, yêu cầu tòa xem lại tất cả mọi việc và đưa ra xét xử đúng
với luật pháp công lý.”
Khi được hỏi cảm nghĩ của em về công lý, cô bé lớp 6 không ngần ngại nhận xét:
“Có quyền lực và có tiền thì sẽ mua được những thứ đó và họ bắt
buộc những người nghèo phải chịu thiệt thòi. Cho nên mình cần phải dũng
cảm, kiên cường để chống chọi lại những áp lực mà những người giàu đã
gây ra cho mình.”
Chưa biết hành trình đi tìm công lý của cô bé hiếu thảo này kết cục
sẽ ra sao và đúng-sai được phân minh thế nào, dù trong phiên phúc thẩm
hồi tháng 10 năm ngoái, Tòa án Nhân dân huyện Bù Đăng đã tuyên hủy án sơ
thẩm để điều tra xét xử lại.
Theo linh mục Thoại, tuy đây là một tín hiệu đáng mừng hiếm thấy nhưng những diễn tiến sau đó không hứa hẹn một điều khả quan:
“Vấn đề của Hiếu liên quan đến tố tụng và chèn ép giữa những
người có chức quyền đối với những người thấp cổ bé miệng. Tòa án của
tỉnh Bình Phước đã tráo trở bằng cách tại tòa thì họ tuyên khác, nhưng
sau đó ra văn bản thì họ lại ra văn bản hoàn toàn khác với nội dung
tuyên ở tòa, bất lợi cho ba mẹ bé Hiếu. Sự khác biệt đó cho thấy nó đã
được chỉ đạo sau phiên tòa phúc thẩm. Tuy là hủy án sơ thẩm nhưng họ vẫn
tiếp tục giam ông bà, không cho tại ngoại điều tra trong khi hoàn cảnh
của ông bà đủ điều kiện để tại ngoại điều tra, không cần thiết phải dùng
biện pháp ngăn chặn mạnh như tạm giam vì ông bà không có nguy cơ bỏ
trốn. Chúng tôi đã gửi văn thư đề nghị cho ông bà được tại ngoại điều
tra nhưng họ phớt lờ, làm cho trại tạm giam có điều kiện tiếp tục dùng
nhục hình, bức cung, ép cung. Dù hủy án, điều tra lại nhưng tôi nghĩ kết
quả cũng không khả quan lắm, do sự chỉ đạo của một cấp nào đó đối với
bản án của phiên tòa phúc thẩm. Tình trạng tư pháp ở Việt Nam rất tệ.
Luật sư cũng chẳng có vai trò gì so với hệ thống tòa án, Viện Kiểm sát,
và cơ quan điều tra. Ba nơi này mà họ cấu kết với nhau, toa rập với nhau
với án bỏ túi thì, như rất nhiều trường hợp khác, mình chỉ làm được
động tác là lên tiếng cho người ta thấy được sự oan ức của những trường
hợp này mà thôi. Chúng tôi hỗ trợ cho cháu từ đầu tới giờ. Bây giờ thì
hy vọng sự lên tiếng của các cơ quan truyền thông về trường hợp này để
vụ án không bị bức cung, ép cung một lần nữa.”
Cẩm Hiếu tin rằng có ý chí quyết tâm theo đuổi tới cùng thì mơ ước sẽ
trở thành hiện thực. Mong sao em sớm toại thành ước mơ sum họp gia đình
và tìm thấy công lý để nụ cười hồn nhiên được trở lại trên gương mặt
ngây thơ trĩu nặng ưu phiền của em.
