Giải tán ngay bộ máy hành chính cồng kềnh hiện tại,
Thiết lập nền trị chánh trong thế giới phẳng.
Nguyễn Quang
Nghịch lý ở Việt Nam: Một quốc gia nhỏ chỉ ăn rồi chơi.
Tác Giả : Tạ Duy Anh
Xahoi – Có lẽ không quốc gia nào mà cuộc sống của giới công chức chứa nhiều điều nghịch lý như ở Việt Nam.
Lương không đủ sống nhưng lại thuộc thành phần khá giả của xã hội;
đã vào biên chế là có thể nằm lỳ cho đến hết đời, ngang nhiên đòi hỏi
mọi chế độ phúc lợi, ngay cả khi chẳng làm gì; là người làm thuê cho dân
nhưng lại hành xử như ông chủ có quyền ban ơn; năng lực cũng như tinh
thần trách nhiệm trước công việc phần lớn ở mức trung bình và thấp,
nhưng cực kỳ có khả năng trong việc kinh doanh “quyền lực Nhà nước” để
tư lợi …Nhưng điều nghịch lý nhất là một nền hành chính cồng kềnh, ì
ạch, dôi dư cả triệu người như vậy lại vẫn cứ ngày một phình to?
Trước hết, 800 ngàn người lớn đến mức
nào? Đó là số dân (hơn kém chút ít) của Cyprus, Bahrain, Bhutan, Qatar,
Đông Timor…Hay nó có quy mô gấp đôi dân số Luxemburg, Brunei, Malta,
Iceland…
Thứ hai, và đây là vấn đề chính, cần bao nhiêu tiền để nuôi cái đám công chức
thừa thãi ấy? Chắc chắn là không ai có thể tính chính xác, vì có những
công chức thuộc loại dư thừa, nhưng lại hưởng mức thu nhập nhiều người
mơ ước. Hẵng chỉ tính đơn giản thế này: Mỗi người trong số đó, vì họ là
công chức, nên thuộc diện thu nhập trung bình khá (so với mức 1000 USD
trung bình) sẽ nhận của Nhà nước khoảng 60 triệu đồng (3000 USD) một
năm. Nghĩa là cần số tiền lên tới 50.000 tỷ đồng ( 2,5 tỉ USD) cho việc
chi lương để ngày ngày 800.000 người ăn mặc sang trọng chỉ để “sáng vác ô
đến cơ quan, tối vác ô về nhà” mà không làm bất cứ việc gì. Tuy nhiên,
số tiền phải bỏ ra phục vụ việc ngồi chơi xơi nước của “một quốc gia
nhỏ” ấy trên thực tế còn lớn hơn nhiều.
Theo thông lệ thì số tiền lương cho công
chức chỉ bằng hai phần ba số tiền phải chi ra để họ có thể làm việc,
được tính vào khoản duy trì hoạt động của cơ quan Nhà nước. Đó là tiền
thuê nhà, tiền điện, tiền điện thoại, tiền khấu hao tài sản, tiền phúc
lợi, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội,
chi phí đi lại và cơ man nào những thứ tiền khác được gọi bằng cái tên
chung là văn phòng phí. Khiêm tốn tính gộp thì con số 50.000 tỉ đó phải
cộng thêm khoảng 20.000 tỉ đồng. Giờ ta thử xem 70.000 tỷ đồng nhiều đến
mức nào? Nó nhiều hơn toàn bộ số tiền thu được từ xuất khẩu gạo năm
2012; nó bằng khoảng 5 lần số tiền phí bảo trì đường bộ mà Bộ GTVT dự
kiến thu được hằng năm từ ô tô, xe máy với giả phải trả là hứng chịu
biết bao lời chì chiết của dư luận; nó bằng già nửa số tiền 120.000 tỉ
đồng cần để nâng cấp quốc lộ 1A lên thành đường bốn làn xe ô tô; nó giúp
cho khoảng 7 triệu dân miền núi đủ gạo ăn trong một năm để không phá
rừng. Nếu có ngần ấy số tiền, toàn bộ các xã nghèo miền núi có trường
học, có chợ, có đường trải bê tông. Nó có thể mua được số bò giúp cho
Chương trình Lục lạc vàng duy trì liên tục 1500 buổi, với khoảng 9000
gia đình nông dân thuộc dạng nghèo nhất nước có cơ hội đủ cơm ăn. Nó là
con số dài tới mức mà không một nông dân bình thường nào đọc chính xác
được.
Nhưng đấy mới chỉ tính về khoản vật
chất, cho dù không hề nhỏ nhưng chưa chắc đã là lớn nhất. Tai hoạ của
nạn biên chế tràn lan là nó khiến cho bộ máy hành chính công của chúng
ta thuộc loại công kềnh, kém hiệu quả và lạc hậu vào loại nhất khu vực.
Nhàn cư vi bất thiện. Vì không làm gì nên những ông, bà công chức thừa
thãi trên trở thành những “con bệnh” của xã hội.
Ta hãy xem họ làm gì mỗi ngày để tiêu hết 8 giờ vàng ngọc? Nếu là đàn
ông thì phần lớn lướt web, chơi game oline, xem phim sex, tìm cách vào
nhà nghỉ với chính đồng nghiệp của mình. Thời gian còn lại ngồi nghĩ mưu
kế tư lợi hoặc hại người khác. Còn với thành phần nữ giới thì shoping
tối ngày, ăn uống, khoe của tối ngày, buôn dưa lê tối ngày…
Nhiều người coi trụ sở cơ quan chẳng hơn
gì cái bếp nhà mình, tranh thủ tận dụng điện nước miễn phí để nấu
nướng. Số còn lại, nếu không làm những việc như trên, thì làm chim bói
cá, cứ thấy ở đâu có mầu mỡ là đến. Cũng vì thừa dẫn đến lười, ích kỷ,
đấu đá chèn ép nhau thay vì thực thi công vụ. Có rất nhiều người cả một
đời công chức chỉ chuyên kiện cáo, lao vào đấu đá vì những lợi ích cá
nhân. Nhưng lương của họ thì vẫn cứ đến hẹn lại lên. Chức của họ thì cứ
đến tuổi là đến. Kèm với lương với chức là đủ thứ tiêu chuẩn ưu đãi
khác. Những công bộc này, về nguyên tắc là những người giúp việc cho
“ông chủ” Nhân dân, nhưng trên thực tế cũng là những người quan liêu,
cửa quyền, sách nhiễu, tham lam, làm khổ “ông chủ” vào loại nhất thế
giới. Làm bất cứ việc gì thuộc phạm vi chức phận cũng đòi lót tay. Trong
bất cứ nhiệm vụ nào cũng lồng lợi ích của mình vào. Từ lái xe, nhân
viên đóng dấu, nhân viên gác cổng…đến những người có tí chức, tí quyền
đều là những kẻ chỉ thạo ăn tiền, vòi vĩnh, hạch sách…biến cửa Công
đường thành nơi nhếch nhác, bất tín, đáng sợ hơn cả hang hùm. Nền đạo
đức xã hội xuống cấp, có phần đóng góp không nhỏ của những thành phần được gọi là công chức ấy.
Nhưng thiệt hại vẫn chưa dừng lại ở đó.
Nạn chạy chức chạy quyền thì ai cũng biết. Nhưng nạn chạy chọt để được
thành công chức Nhà nước còn khốc liệt hơn và cũng bi hài hơn rất nhiều.
Vì số người tham gia luôn rất đông, diễn ra trên một diện rộng, với sự
tham gia của mọi thành phần. Nó làm hư hỏng cả người có quyền nhận và
người được nhận. Người có quyền nhận thì một khi đã lấy tiền, đã nhúng
chàm, làm sao còn dám yêu cầu cấp dưới phải nêu cao đạo đức, kỷ cương,
nhân cách-ngoại trừ đó là một truyện hài! Người được nhận vào làm công
chức thì cậy tiền nên không cần học, không cần trau dồi chuyên môn, coi
thường kỉ cương, phép tắc. Đó là chưa kể họ phải tìm cách ăn chặn, ăn
bẩn, vơ vét bằng mọi cách để bù lại số vốn đã bỏ ra.
Nhưng những bệnh tật trên, dù rất trầm
trọng, nếu quyết tâm ngăn ngừa, vẫn còn nhiều hy vọng chữa chạy, dù rất
tốn kém. Song có một thứ bệnh do nạn chạy công chức gây ra rất khó chữa,
thuộc loại nan y, là bệnh ỷ lại, lười biếng và mất khả năng tự trọng.
Căn bệnh thuộc loại lây nhiễm này có thể huỷ hoại nhân cách cả một thế
hệ, góp phần làm nghèo đất nước. Người ta cần một cái bằng đại học với
bất cứ giá nào đôi khi không phải để sau đó làm việc, cống hiến, mà để
có cơ hội gia nhập cái đội quân công chức vốn là thừa thãi kia. Với
những người này, cái điều đáng lẽ thành nỗi xấu hổ khi chả làm gì ngoài
việc “sáng vác ô đi, tối vác ô về”, thì lại là mục tiêu phấn đấu, là sự
nghiệp của đời họ. Liệu có khác gì một thứ quốc nạn?
Nguồn: Góc nhìn Alan
