Bài học lịch sử trong ngày đầu xuân
"Ngày đầu năm thường là dịp để cùng nhau ôn diễn những phong tục tập quán và kể nhau nghe những câu chuyện huyền thoại mà tổ tiên đã lưu truyền lại qua nhiều thế hệ. Đó chính là di sản văn hóa thiêng liêng kết nên giềng mối cho cuộc sống của cả một dân tộc. Và đó cũng là ánh sáng soi dẫn lịch sử, làm cương thường chuẩn mực để đo lường, đáng giá thiện ác, tốt xấu trong sinh hoạt hằng ngày của dân gian. Một trong những di sản quý giá thường được nhắc đến trong những ngày đầu xuân mà qua đó nhân tính được khai triển tuyệt vời là câu truyện Bánh Dày và Bánh Chưng.
Trong lúc 21 hoàng tử theo lệnh Vua Hùng đua nhau đi tìm những của ngon vật lạ — mà hôm nay là những ý hệ do trí tưởng tượng vu vơ của những con người ngông cuồng bày vẽ ra để đánh mất nhân tính — thì chỉ có một mình Lang Liệu biết lắng nghe tiếng nói của Thần Nhân để tôn vinh và yêu mến những con người mà Trời ban cho trước mắt. Con người linh ư vạn vật, con người hướng về Trời qua biểu tượng bánh Dày hình tròn, mở ra với Đất qua biểu tượng bánh Chưng vuông, và nối kết với nhau qua lòng Nhân muôn thủa là nhân bánh nằm ở giữa. Con người với giá trị thiêng liêng, với phẩm giá của tự do, con người bằng xương bằng thịt đó là cứu cánh của mọi sinh hoạt, là đỉnh cao của mọi giá trị.
Tuy nhiên, những ngày đầu Xuân trong lịch sử hiện đại của Việt Nam hôm nay cũng được nhắc đến bằng một bài học đau thương không thể quên. Cách đây vừa đúng 40 năm, ngay chính vào những giây phút thiêng liêng của ngày đầu Xuân năm Mậu Thân, từng chục ngàn người dân vô tội đã bị thảm sát cách nầy hay cách khác bởi bàn tay của chính đồng bào mình. Và đáng kinh hoàng hơn nữa khi hành vi giết chóc lại được biện minh bằng một ý hệ “nhân bản” thật xa lạ."*
Hôm nay, ngày 17 tháng 2, nhớ lại ba mươi ngày trong cuộc chiến tranh biên giới kinh hoàng 1979, Trung quốc đổ quân xâm lược Việt Nam.
Một nén hương lòng thắp lên cho những đồng bào nạn nhân ngày đầu xuân, và cầu xin cho di sản văn hóa truyền thống dân tộc có ngày được rạng soi.
Viện Nhân Quyền Việt Nam
* Nguồn: Tham luận của Định Hướng số Xuân năm 2009
