Thế giới ngày nay
qua công nghệ thông tin, con người gần gũi nhau hơn như sống dưới một mái nhà
chung. Nhưng kỹ thuật mà trượt trên đường bá đạo thì nguyền rủa nhau hơn là đối
thoại. Quả vậy con người tiến bộ văn minh hoàn hảo không phải từ khoa học kỹ
thuật mà một cách sâu xa hơn biết tôn trọng nhân phẩm con người.
Nhân cách
cá nhân và xã hội: Đặc tính của
xã hội loài người là sự thăng tiến nhân cách cá nhân và sự phát triển xã hội lệ
thuộc nhau. Thật vậy chính sự phụ thuộc lẫn nhau và nhờ đối thoại con người
thăng hoa với mọi khả năng và trở nên viên mãn trong nhân cách chính mình: Esto
Vir - thành nhân. Song bên cạnh đó do tính ích kỷ, kiêu ngạo của con người cũng
là nguyên nhân biến môi trường xã hội suy đồi. Thiếu niên tại VN qua mạng
internet toàn cầu đã bị tiêm nhiễm xấu nhiều hơn tiếp thu điều tốt, nên khi mới
ở ngưỡng cửa cuộc đời chúng đã bị lôi kéo làm điều ác và xa lánh dần bố mẹ, ông
bà, người thân… chúng không thích làm điều thiện. Quả thật với bao cái nghiện
đồi bại của người lớn ở thượng tầng, trong đó có sự vong thân chìm đắm trong bá
đạo – đó chính là nguyên nhân làm cho môi trường xã hội suy đồi và một khi trật
tự xã hội bị đảo lộn do hậu quả của bạo tàn… tất nhiên khuynh hướng xã hội sẽ
nghiêng hẳn về sự xấu như hiện nay. Kể cả các tôn giáo tại Việt Nam trước một
chế độ toàn trị độc ác cũng thuần phục và cùng nắm tay nhau lê bước đến hụt
hẫng trong tha hoá.
Thế giới ngày nay
càng mở rộng tầm phổ quát hơn và do đó bao hàm những quyền lợi và nghĩa vụ của
toàn nhân loại. Mỗi cá nhân được hưởng những lợi ích và đồng thời có bổn phận
tôn trọng các giá trị của toàn thể gia đình nhân loại.
Nhân cách
phổ quát: Do con người càng ý
thức hơn về phẩm giá cao trọng của nhân cách, nên môi trường xã hội cần phải
tạo điều kiện cho con người được hưởng tất cả những giá trị thiết yếu mà con
người cần phải có để có thể thật sự sống đời sống của con người như: của ăn,
của mặc, chỗ ở, quyền tự do chọn lựa cuộc sống, hôn nhân gia đình, quyền được
giáo dục, lao động, bảo vệ danh dự, quyền được kính trọng nhân phẩm, quyền ngôn
luận, quyền hành động theo lương tâm chính trực, quyền bảo vệ cuộc sống riêng
tư, tôn trọng tâm linh. Có thể nói, một xã hội văn minh luôn nhằm bảo vệ, phát
huy các nhân cách cá nhân bởi vì trật tự của cộng đồng luôn lệ thuộc vào trật
tự của các nhân cách cá nhân. Không thể có một xã hội bình thường với toàn người
điên. Trật tự này phải được đặt trên yếu tính tự do, công bình . Vì sự tự do,
quân bình nơi mỗi cá nhân là nền tảng cho sự quân bình thật sự cho toàn xã hội.
Muốn được điều này, riêng môi trường Việt Nam hiện tại phải thay đổi tận căn để
nơi mỗi cá nhân mà trước hết khởi đi từ ngay các tôn giáo - những giá trị tinh
thần đã bén rễ sâu trên đất nước này. Đây phải nói là bổn phận của các vị lãnh
đạo tinh thần các tôn giáo: Hãy làm lại chính mình để xây dựng lại Giáo hội, để
thay đổi nếp sống, nếp nghĩ đang lệch lạc trầm trọng của một dân tộc.
Xin đừng chờ những
người dân chân chất xứ này sẽ đứng lên làm lại các cha, thầy, nếu như vậy thời
đạo chưa nhập thể hay thấm nhuần trong lòng dân tộc. Thà có một thứ Đại học bên
ngoài đại học vẫn hơn thứ đại học tôn giáo truyền dạy thứ chủ nghĩa Mác Lê và
xem đó không phải như yếu tố phụ khi cần thiết nên phải học mà nó lại trở thành
thuộc tính thiết yếu làm cây gậy dẫn đường cho tôn giáo khiến ngay từ nền tảng
lý thuyết với các các loại Viện Phật học, Đại chủng viện kiểu này đã mặc cho
mình chiếc áo ngụy tín, đến an tâm trở nên thuần thục và vong thân lúc nào
không hay biết; thà có Linh mục chui còn hơn phải hối lộ đút lót cho Mặt trận
tổ quốc năm, mười triệu để được chịu chức… Ông Sư, Ông Cha nào bây giờ cũng
biết dùng chữ lách, than ôi con đường đến với Chúa với Phật không phải là lách
mà vì đó là con đường công chính, con đường đến với chân tâm… Quả là các Giáo
hội đã thật sự vong thân trên đất nước này trước bạo quyền.
Như vậy để có sự
tôn trọng chính mình, trước hết mỗi người phải biết tôn trọng sự sống của nhau,
những ai nhận làm nghề lãnh đạo hãy cùng mọi người quan tâm đến những phương
tiện cần thiết hầu giúp con người sống một cách xứng đáng, đừng biến cả nước
thành nhà tù “hãy cho chúng ăn thật ít và bắt chúng làm thật nhiều”, hay cho
chúng ăn thoả mái thật no nhưng toàn đồ nhơ bẩn bậy bạ… Tất cả những ai đi
ngược với chính sự sống như giết người, diệt chủng, phá thai, hành hạ thân xác
và tâm thần con người, giam cầm vô cớ, mãi dâm, buôn bán phụ nữ và trẻ em…
chính là thước đo làm thối nát nền văn minh nhân loại của giới lãnh đạo đương
thời quốc gia nào đó.
Kính trọng
tha nhân: con người văn minh là
con người biết tự kiềm chế, biết tôn trọng những người không cùng cảm nghĩ với
mình trong những vấn đề xã hội kể cả tôn giáo. Cho nên đối thoại chính là yếu
tố trước tiên trong tình nhân ái với đồng loại vì ngay cả những người lầm lỗi
vẫn còn yếu tính nhân phẩm, trên nền tảng này mỗi cá nhân đều có thể làm lại
chính mình nếu biết khởi đầu.
Dân tộc Việt có
truyền thống triết lý Phật giáo trong khoan dung và Ki Tô giáo: “hãy thương yêu
kẻ thù nghịch mình, cứ làm ơn cho kẻ ghét mình, lại cầu nguyện cho những người
bắt bớ vu oan cho ngươi nữa”. Mt.5, 43-44.
Chủ nghĩa
cá nhân vị kỷ: Có những tập đoàn
thống trị ngoài miệng thì hô hào “bốn phương vô sản đều là anh em”, đại lượng
lắm! Song, thực tế khi nắm được chính quyền họ không còn quan tâm đến các nhu
cầu xã hội, nếu có chỉ trên bình diện các chiêu bài, mọi phương tiện cho quyền
lực thống trị cùng với các đặc quyền cho tập đoàn thống trị. Họ coi thường các
luật lệ mang tính công ước quốc tế. Họ không ngần ngại gian lận kể cả lừa đảo
trốn thuế trong khi buộc người dân phải nộp đủ thứ thuế.
Họ sống ngoài vòng
pháp luật ngay chính thứ luật pháp mà họ dựng lên và xem thường thuần phong mỹ
tục như Tổng thanh tra nhà nước đi ăn hối lộ, Tổng bí thư mắc chứng tâm thần mà
vẫn cứ được chọn làm “vua”, các bí thư hiếp dâm, mua dâm trẻ em… đó là chưa kể
sự nhặng xị giữa họ với nhau. Các thứ trưởng mang hàng triệu đô đi đánh bạc tà
dâm, các lãnh tụ thanh niên thành đoàn quay cóp, mua bằng cấp. Việc mua bán văn
bằng được tổ chức tại chính những cơ quan giáo dục đầu não đảng bộ cộng sản.
Do đó, ngay bây
giờ để cứu dân tộc, mỗi người đều phải nhìn nhận và tôn trọng những liên đới xã
hội như một trong những nghĩa vụ chính yếu của con người. Cần phải vượt qua cái
tôi cá nhân thiếu văn hoá, phạm thuần phong đầy bản năng duy vật. Điều này chỉ
thực hiện được khi mỗi người dân Việt trau dồi nơi chính con người mình những
đức tính thanh sạch, liêm khiết, ngay thẳng từ bên trong và rồi mang những đức
tính ấy gieo cấy, vun trồng ngoài xã hội. Có như vậy, dân tộc Việt mới có
một sự khởi đầu kiến tạo mới.
Trách
nhiệm và hợp tác: Phần lớn các
lãnh tụ Á đông lên lãnh đạo theo con đường sàng lọc qua kinh nghiệm hơn là được
đào tạo từ những trường chính quy mang tính chất như “trường đào tạo các Quân
vương”. Cho nên trong một xã hội tương đối có trật tự để được dân bầu, những
người đại diện phải được giáo dục chu đáo để có văn hoá sâu rộng hơn.
Hãy giáo dục những
người trẻ thuộc bất cứ thành phần nào trong xã hội, hầu mai hậu có những người
tài giỏi - những chuyên gia trong mọi lĩnh vực, nhất là có một triết lý sống về
tinh thần của một tâm hồn cao thượng. Tự do của con người dường như mất hẳn đi
khi hoàn cảnh con người rơi vào nghèo đói cũng như bị hạ giá khi rơi vào dục
vọng khả giác. Trái lại tự do đích thực được thăng tiến khi con người sống là
sống với - xem những mối liên hệ với tha nhân đó là tình liên đới đồng loại. Tổ
tiên người Việt đã dựng nước không để sống riêng rẽ nhưng để tạo nên sự liên
kết xã hội. Tính chất cộng đoàn này khởi đi không chỉ từ nhân cách cá nhân như
các phần tử của cộng đoàn, mà những liên hệ thuộc về gia đình là nền tảng nguồn
gốc phát sinh những liên hệ xã hội.
Thật vậy, khi mưu
sinh cho mình và cho gia đình, tất cả đều phục vụ xã hội một cách có hiệu quả
trong niềm tin về một xã hội bền vững có gia đình hạnh phúc, phồn vinh.
Sinh hoạt của con
người xuất phát từ con người nên cũng qui hướng về con người. Khi con người làm
việc không những biến đổi thế giới tự nhiên mà còn cải thiện chính mình. Giá
trị của con người ở “cái tôi đang là”, cái hữu thể đang thể hiện tính thể của
nó chứ không phải “cái tôi đang tồn tại”. Vậy cá nhân cũng như tập thể không
thể sống như nước chảy bèo trôi “cái tôi tha hoá” trong ý thức kiện toàn cộng
đồng nhân loại.
Nguyễn Quang
Viện Nhân Quyền VN
***
