Triều Giang
Hội Thảo Quốc Tế Về Thảm Họa Môi Trường Formosa
Với 6 diễn giả, 5 đề tài, trên 10 thảo luận viên và khoảng 100 người
Việt từ Canada, Úc Châu, Âu châu và nhiều tiểu bang tại Hoa Kỳ đã về
tham dự buổi Hội thảo ngày 10 tháng 5, 2017 vừa qua tại phòng Kennedy số
325 tại tòa nhà Russel Thượng viện Hoa Kỳ để tìm hiểu về cơ sở pháp lý
và luật lệ về môi trường cho việc khởi kiện hình sự hoặc dân sự công ty
Formosa trước Tòa án quốc tế để đòi bồi thường thỏa đáng cho các nạn
nhân và cải tạo môi trường biển tại miền Trung Việt Nam.
“Chúng tôi đến đây để nói lên sự thật”
Luật sư Trịnh Quốc Toản đến từ Toronto giới thiệu Bác sĩ Nguyễn Thể
Bình, chủ tịch tổ chức Vietnam For Progress, đại diện Ban Tổ Chức đọc
diễn văn chào đón quan khách và người tham dự. Bà phát biểu:
“ Chúng tôi đến đây để nói lên sự thật, trung tâm điểm của sự thật
này là những con người, vùng biển và đất tươi đẹp, vùng sinh thái đã bị
tàn phá. Hy vọng rằng buổi Thảo luận mang tính cách giáo dục hôm nay,
mọi người chúng ta có thể thu thập được những kiến thức để có thể vận
dụng được vào thực tế hầu tránh thảm họa này có thể xảy ra một lần nữa
trong tương lai”.
Bs.Bình sau đó đã dùng những hình ảnh trong một “slide show” để trình
bày về đời sống của người dân tại các tỉnh ven biển miền Trung trước và
sau thảm họa môi trường Formosa xảy ra. Theo bà, người dân trước đây
đã có cuộc sống an bình và kỹ nghệ đánh cá rất phát đạt. Nhưng điều này
đã không còn nữa sau khi nhà nước Việt Nam cho phép nhiều nhà máy xây
dựng khắp nơi mà không quan tâm đến việc ảnh hưởng về môi trường làm đảo
lộn đời sống của người dân. Nhà máy gang thép Formosa được thiết lập
tại Vũng Áng, thuộc tỉnh Hà Tĩnh là một trường hợp. Khi công ty Formosa
đặt chiếc ống khổng lồ để xả thẳng chất thải với nhiều độc chất vào biển
thì kết quả đầu tiên là cá đã chết hàng loạt trôi giạt vào bờ biển, kế
đến là loài chim đã ăn cá nhiễm độc chết xác phơi dọc theo bờ biển, rồi
đến xác của những con cá sống sâu dưới lòng biển như cá voi, cá mập cũng
trôi dạt vào bờ, rồi các sinh vật biển khác cũng không còn sống được.
Sự tàn phá lan tỏa khắp các tỉnh ven biển miền Trung Quảng Bình, Quảng
Trị, Đà Nẵng và Huế. Cả một vùng sinh thái rộng bị phá hủy. Kỹ nghệ đánh
cá chết theo và nguồn sống của người dân hoàn toàn bị phá hủy. Người
dân miền Trung không còn cách nào hơn là phải đứng dậy biểu tình khắp
nơi để đòi hỏi được đề bù xứng đáng và khắc phục biển để trả lại nguồn
sống cho họ. Những cuộc biểu tình này nhanh chóng lan ra khắp nơi trong
nước rồi trên toàn thế giới với các cuộc biểu tình rầm rộ của các cộng
đồng người Việt và người bản xứ tại khắp các tiểu bang Hoa Kỳ, Canada,
Úc Châu, Âu Châu…
Nhà cầm quyền Việt Nam đã làm gì trước những đòi hỏi chính đáng này
của người dân? Ban đầu họ đã chối bỏ rằng Formosa không có làm gì sai và
đổ lỗi cho cá chết là bởi vì triều cường đỏ và họ tổ chức một cuộc vận
động ồn ào bao gồm việc thết đãi các quan chức với những bữa tiệc hải
sản, và tắm biển Vũng Áng để lừa dối người dân rằng cá và biển miền
Trung rất an toàn.
Riêng công ty Formosa ban đầu cũng chối bỏ trách nhiệm và còn xấc
xược với câu hỏi: “Các anh muốn cá hay muốn nhà máy gang thép?”. Sau
nhiều cuộc biểu tình, một cuộc nghiên cứu bởi các nhà khoa học trong và
ngoài nước đi đến kết luận, Formosa chính là thủ phạm, Formosa đành
phải cúi đầu xin lỗi và tuyên bố đền 500 triệu Đô la.
Hãy cứu giúp chúng tôi!
Bs. Bình đặt câu hỏi: Nếu Formosa đã nhận lỗi và chịu đề bù thì vì sao còn có vấn đề? Bà giải thích:
“Những cuộc biểu tình bị đàn áp đẫm máu vẫn xảy ra vì người dân không
được đề bù thoả đáng, Formosa vẫn tiếp tục hoạt động và xả chất độc vào
biển khiến cá và các sinh vật biển trong vùng vẫn tiếp tục chết và trôi
vào bờ. Nhà nước Việt Nam tiếp tục tuyên bố rằng cá chết mới đây là do
triều cường đỏ dù các nhà khoa học độc lập đã liên tục gạt bỏ lập luận
này. Nhà nước Việt Nam ngày càng cứng rắn và mạnh tay hơn với người biểu
tình. Họ hăm dọa, bắt bớ, đánh đập và bỏ tù người biểu tình như trường
hợp của anh Peter Trần Sáng và còn nhiều người khác. Người dân vùng bị
ảnh hưởng còn tố cáo rằng chính quyền địa phương đã dùng tiền đền bù để
tư túi riêng cho họ và gia đình của họ.”
Bác sĩ Bình kêu gọi: “Người dân đang kêu cứu tới chúng ta: Hãy cứu
giúp chúng tôi!. Chúng ta sẽ phải làm gì để cứu giúp họ? Câu trả lời từ
trong mỗi người của chúng ta. Xin chân thành cám ơn quý vị!”
Vai trò của Tòa án Hình sự Quốc tế ICC
Buổi thảo luận sau đó được bắt đầu với sự điều khiển bởi Công tố viên
của Tòa án Tối Cao của Canada, Giáo sư Roger Bilodeau đến từ Quebec cho
biết buổi Hội thảo gồm 2 phần: phần đầu sẽ bàn về Vấn Đề Pháp lý sẽ
được trình bày bởi 3 diễn giả: Đại sứ Steven Rapp và giáo sư Malaika
Bacon-Dussauln nói về vai trò của Tòa án Hình Sự Quốc tế ICC
(International Criminal Court), Giáo sư Lisa Heinzerling trình bày về
Sự an toàn của việc nhập cảng hải sản, và Làm luật, sau cùng là vấn đề
tố tụng Dân sự do Giáo sư chuyên ngành Warren Perrin.
Vai trò của Tòa Hình Sự Quốc Tế ICC (International Criminal Court):
Theo sự trình bày của cựu Đại sứ Steven Rapp, Đại sứ của Hoa Kỳ tại toà
ICC từ năm 2009 tới năm 2015 do Tổng thống Obama bổ nhiệm. ICC có trụ
sở tại thành phố Hague, Netherlands là tòa án trọng tài quốc tế của 124
nước thuộc hệ thống Luật La Mã (Rome Statute) là thành viên. Tuy
nhiên, tòa án này chỉ thụ lý nếu vụ án có 3 điều kiện căn bản: sự vi
phạm mang tính cách diệt chủng, tội ác chống lại nhân loại hoặc là tội
ác chiến tranh dưới hình thức giết người hàng loạt, khủng bố dân tộc,
dùng hãm hiếp như vũ khí chiến tranh, dùng Trẻ em làm lính, tra tấn quy
mô lớn, trục xuất, hoặc tấn công thường dân.
Được thành lập vào năm 2002, cho đến hôm nay, Văn phòng Công tố viên
ICC đã mở 10 cuộc điều tra chính thức và cũng đang tiến hành thêm 9 cuộc
kiểm tra sơ bộ, có 39 cá nhân đã bị truy tố tại ICC, bao gồm lãnh đạo
phiến quân Uganda Joseph Kony, tổng thống Sudan Omar al-Bashir, Tổng
thống Kenya Uhuru Kenyatta, lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi, và Chủ tịch
Belarut Laurent Gbagbo.
Vẫn theo Đại sứ Rapp, trường hợp thảm họa môi trường tại miền Trung
Việt Nam rất khó để có thể kiện Formosa trước tòa án ICC vì về phương
diện địa bàn hoạt động, cả Việt Nam, Đài Loan và Trung cộng đều không
phải là thành viên của ICC. Dù có thể đưa ra Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp
Quốc để nhờ can thiệp nhưng sẽ vướng vào các nước có quyền phủ quyết,
trong đó có hai nước có quyền này chắc không thể qua khỏi, đó là Nga và
Trung cộng. Tòa cũng chỉ nhận đơn kiện từng cá nhân, chứ không nhận đơn
kiện công ty, hoặc tổ chức. Như trường hợp của Cựu Tổng Thống
Basha-Al-Assad của Syria hiện nay, một người mà tòa ICC đã có đầy đủ
chứng cớ là chính ông ta đã ra lệnh trực tiếp giết khoảng ½ triệu người
dân Syria nhưng bị Nga và Trung cộng phủ quyết nên còn nằm tại chỗ.
Điều quan trọng nhất là: “Đừng bao giờ bỏ cuộc!”
Tuy nhiên, về phương diện tính chất của tội phạm, mặc dù tòa ICC chỉ
nhận làm trọng tài khi đó là các tội diệt chủng, tội ác chống lại nhân
loại hoặc là tội ác chiến tranh, nhưng những năm gần đây ICC cũng có
những quan tâm đặc biệt về vấn đề tuyên phạt những cá nhân phạm những
tội kể trên và đưa đến kết quả hủy hoại mội trường. Chủ tịch ICC, bà
Silvia Fernández de Gurmendi cũng đã chú tâm đến những trường hợp hủy
hoại môi trường nhưng người đi kiện phải chứng minh rằng sự vi phạm có
tính cách cố ý (intention) , ảnh hưởng rộng lớn (widespread) và có hệ
thống.
Đại sứ Rapp kết luận: Nói như vậy có nghĩa là tòa án ICC không có ích
lợi gì cho việc kiện Formosa để bắt họ phải nhận trách nhiệm. Tuy rất
khó nhưng quý vị là những người quan tâm và muốn đem lại công lý cho các
nạn nhân có thể học hỏi về cách hoạt động của tòa, từ sự hiểu biết đó,
quý vị đứng lên nói tiếng nói của sự thật, thành lập các tổ chức thiện
nguyện NGO chuyên tâm về công việc này, thành lập liên minh, làm việc
với các chuyên gia, vận động Quốc Hội để làm luật giúp trong việc tìm
giải pháp giúp cho nạn nhân, đưa vấn đề trước dư luận thế giới, tôi tin
chắc rằng quý vị sẽ tìm được công lý cho người dân của quý bạn. Điều
quan trọng nhất là: “Đừng bao giờ bỏ cuộc!”
Có thể chứng minh Formosa là một tội ác chống nhân loại, nhưng...
Cùng trong đề tài này nữ Luật sư, Giáo sư Malaika Bacon-Dussauln
thuộc Đại học Luật Moncton trình bày về thủ tục tố tụng tại tòa án ICC.
Theo bà thì điều 7 của đạo luật Rome Statute-bộ luật thiết lập các chức
năng, thẩm quyền và cấu trúc của tòa án ICC- đã định nghĩa rõ rằng vi
phạm phải là một cuộc tấn công vào môi trường với chủ ý diệt chủng đem
đến kết quả là phá hủy đời sống của một nhóm người trong cộng đồng quốc
gia. Trong trường hợp Formosa thì rất khó để chứng minh rằng đây là một
hành động diệt chủng hay là tội ác chiến tranh có chủ ý với những tính
chất vi phạm như trên.
Vấn đề còn lại là Tội ác chống lại nhân loại. Theo Gs. Bacon-Dussauln
thì cần phải có 3 yếu tố để đưa vấn đề ra trước tòa ICC với lý do sự vi
phạm này có tính cách rộng rãi (wide spread), lập đi, lập lại, thứ hai
đây là một chính sách của nhà nước, và cuối cùng là ảnh hưởng rộng rãi
đến đời sống kinh tế, sức khỏe, và tinh thần của một số đông người.
Trong trường hợp của Formosa thì không khó để chứng minh là Formosa đã
mang đầy đủ những yếu tố kể trên vì vi phạm của Formosa đã xảy ra lập
đi, lập lại và kéo dài tới hơn một năm nay và còn đang tiếp tục. Hành
động này còn có thể coi như là chủ trương của chính phủ cho phép vụ việc
xảy ra mặc dầu từ lúc đầu đã không phải là nhà nước Việt Nam cho phép
nhưng sau khi biết được nhà nước Việt Nam vẫn để việc xả thải tiếp tục,
và sau cùng là sự vi phạm đã ảnh hưởng rộng lớn tới đời sống của người
dân về vấn đề kinh tế, sức khỏe, tinh thần và có nhiều dấu hiệu đem tới
bệnh tật và tử vong.
Gs. Bacon-Dussauln kết luận mặc dầu vậy nhưng vấn đề đưa những người
có trách nhiệm trong vụ Formosa thải chất độc ra tòa án quốc tế ICC vẫn
là một điều khó khăn nhưng không phải là hoàn toàn không có thể. Dù cả 3
quốc gia Việt Nam, Trung Cộng và Đài Loan đều không phải là thành viên
của ICC nhưng nếu một trong 3 quốc gia này trở thành thành viên, hoặc
chấp nhận vai trò trọng tài của ICC thì việc khởi kiện tuy còn rất nhiều
những giai đoạn khó khăn phải vượt qua nhưng vẫn có thể thực hiện được.
Một con đường khác cũng có thể đem lại những tia hy vọng; đó là với nhu
cầu hợp tác với thế giới, Việt Nam đã ký nhiều hiệp ước đa phương trong
đó đòi hỏi Việt Nam phải công nhận những điều khoản liên quan đến việc
bảo vệ môi trường và những hiệp ước này thường sẽ có điều khoản chế tài
của các tòa án quốc tế mà Việt Nam phải chấp nhận.
“Các bạn, hãy làm đi!”
Vấn đề an toàn thực phẩm và Luật lệ do Giáo sư Lisa Heizerling thuộc
Đại học Luật Georgetown trình bày. Theo bà thì Hoa Kỳ có những điều luật
rất mạnh mẽ về vấn đề nhập cảng các loại thực phẩm phải hội đủ điều
kiện an toàn cho người sử dụng, đặc biệt là các hải sản. Kỹ nghệ hải sản
của Việt Nam hiện trị giá 7 tỉ Đôla hàng năm, nó đóng một vai trò quan
trọng trong nền kinh tế cả nước. Hoa Kỳ nhập cảng 8% tổng sản lượng hải
sản của Việt Nam, tức là trên $500 triệu Đô La một năm, tất nhiên Hoa Kỳ
phải có tiếng nói và kể cả những quốc gia khác nhập cảng hải sản từ
Việt Nam. Những chất độc của Formosa thải ra biển gây ô nhiễm cho hải
sản có nằm trong danh sách những chất độc bị cấm đoán như thủy ngân
chẳng hạn sẽ là đầu mối để các nhà tranh đấu lên tiếng đòi hỏi việc
ngưng nhập cảng hải sản từ Việt Nam. Điều này sẽ khiến cho nhà nước Việt
Nam phải chọn lựa, hoặc là bảo vệ Formosa tới cùng hay là bảo vệ kỹ
nghệ hải sản? Tuy nhiên, Gs. Heizerling cũng nhấn mạnh tuy Hoa Kỳ có
luật lệ nghiêm ngặt nhưng khi áp dụng thì còn lỏng lẻo rất nhiều như chỉ
có khoảng 1% hải sản nhập cảng được kiểm tra. Do đó, vai trò của các
nhà tranh đấu rất là cần thiết cho việc kiểm soát được rộng rãi và
nghiêm minh hầu có thể bảo vệ nguồn thực phẩm nhập cảng nói chung và hải
sản nói riêng. Bà kết luận: “Các bạn, hãy làm đi!”
Đừng bán rẻ cơ hội tìm công lý cho các nạn nhân
Vấn đề truy tố Formosa ra tòa Dân sự do Giáo sư, Luật sư chuyên về
Luật dân sự Warren Perrin đến từ Đại học Luật Loyola, New Orleans đã nêu
ra 5 vụ kiện dân sự mà ông đã đại diện thân chủ để kiện gồm vụ kiện
chính phủ Iran để đòi bồi thường vì thân chủ của ông đã bị khủng bố giết
khi đến làm việc tại xứ này, chính phủ Iran phải bồi thường nhiều triệu
Đô la, vụ kiện Exxon Mobile đã gây ô nhiễm cho thân chủ ông tại
Louisiana cũng đã có kết quả là Exxon Mobil phải trả $4 triệu, mới đây
nhất là vụ kiện đạo luật của Louisiana quy định nếu đất của tư nhân bị
xụp thành sông hoặc biển thì vùng đất đó phải xung công. Ông đã thắng
kiện và đòi lại hàng ngàn mẫu đất cho thân chủ của ông. Đặc biệt là vụ
kiện lấy lại danh dự cho tổ tiên của người Cajun, tức là người Pháp, gốc
Công giáo trong đó có ông và gia đình ông đã bị chính phủ Anh trục xuất
và họ phải di cư đến Louisiana. Cuối cùng Nữ Hoàng Anh phải lên tiếng
xin lỗi nhóm Cajun trước khi ông phải đưa nội vụ ra tòa vào năm 2003 sau
13 năm tranh đấu và đưa nội vụ ra ánh sáng công luận quốc tế. Hoặc năm
1988, chính phủ Hoa kỳ đã phải xin lỗi người Mỹ gốc Nhật về việc họ đã
bị đối xử tồi tệ trong thế chiến thứ hai. Gs. Perrin kết luận dù thấy
khó, nhưng nếu các bạn muốn đem công lý cho nạn nhân, có nhiều cách để
làm dù là dùng luật pháp và tòa án, hoặc dùng kiến thức, lẽ phải, vận
dụng ngoại giao trước công luận thế giới để đòi công lý cho nạn nhân.
“Don’t sell it short!” Đừng bán rẻ cơ hội lấy lại công bằng cho họ!
Đề tài phần hai của buổi hội thảo là Ảnh hưởng môi trường :
Cần phải bắt đầu bằng một cuộc nghiên cứu và đánh giá sâu rộng
Nhà Tư vấn nghiên cứu môi trường, Tiến sĩ John Purdy đến từ Canada
cho rằng trước khi ra tòa, chúng ta phải làm gì để lập hồ sơ, tìm chứng
cứ . Mọi người biết rằng Formosa đã vi phạm 52 điều của luật môi trường
nhưng điều đó là gì và có ảnh hưởng ngắn hạn và dài hạn ra sao ra sao
đối với môi trường và đối với con người? Cần phải có một cuộc nghiên cứu
và đánh giá sâu rộng mang tính cách khoa học mới có thể dùng trước tòa.
Ông cho biết có nhiều cơ quan có thể giúp chúng ta thực hiện được công
việc này, đặc biệt là World Bank, cơ quan tài chính cho các nước vay vốn
để phát triển.
Tiến sĩ Purdy cũng phân tích rằng chính sách kinh tế Toàn cầu hóa dù
có tên đẹp nhưng thực chất đã giúp cho những công ty tại các nước phát
triển đến các nước đang phát triển để hoạt động vì vật giá và nhân công
rẻ và luật lệ còn lỏng lẻo. Formosa của công ty Đài Loan nằm trong
trường hợp này. Với số vốn đầu tư là 11 tỷ Đô la, lẽ ra nhà máy Formosa
có dư khả năng để xây dựng thành nhà máy sạch nhưng họ đã lợi dụng luật
lệ lỏng lẻo tại Việt Nam để kiếm thêm lợi nhuận gây nên thảm họa môi
trường như chúng ta đã thấy. Ngược lại một số quốc gia khác đã phát
triển như Trung Cộng đã là một cường quốc kinh tế thế giới nhưng vẫn tự
nhận là nước đang phát triển để không phải tuân thủ những luật lệ về môi
trường để có thể giảm giá thành cho việc cạnh tranh. Theo ông để giải
quyết vấn đề môi trường cho tận gốc thì cả những nước phát triển và
những nước đang phát triển đều phải tuân thủ luật môi trường. Sự hợp tác
gữa các quốc gia là giải pháp duy nhất để đảm bảo vấn đề này.
Luật quốc tế quy định về nước
Giáo sư Luke Wilson của Đại học Luật George Washington cho biết luật
quốc tế quy định về nước có hai loại khác nhau; đó là luật lệ
(Customnary Law) và Hiệp ước (Treaty). Luật của Liên hiệp quốc bắt buộc
các nước thành viên phải bảo vệ nguồn nước trong quốc gia của mình và
không được làm điều gì nguy hại đến nguồn nước của các nước láng giềng,
nếu không tuân thủ sẽ phải chịu trách nhiệm. Việt Nam là thành viên của
Liên Hiệp quốc họ phải tuân thủ. Điều luật này không chỉ áp dụng giữa
các quốc gia, mà còn đối với cá nhân hoặc các công ty. Nhìn vào trường
hợp của Formosa, nhà nước Việt Nam rõ ràng đã vi phạm Đạo luật quốc tế
về nước của Liên Hiệp Quốc khi cho phép Formsa xây nhà máy mà không thực
hiện những nghiên cứu và đánh giá về những ảnh hưởng về môi trường, đó
là chưa kể đến việc nhà máy này đã được đặt ngay tại khu sinh thái tại
Vũng Áng được bảo vệ của Liên Hiệp Quốc.
Việt Nam đã ký nhiều hiệp ước về nước song phương và đa phương với
Trung Cộng và các nước khác cũng cần phải nghiên cứu để tìm ra những sai
phạm cũng như vận dụng sự hỗ trợ của những quốc gia cùng ký hiệp ước .
Như hiệp ước Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc công nhận những quyền căn
bản của con người như quyền tự do tín ngưỡng, tự do phát biểu, tự do đi
lại, tự do lập hội… còn có quyền hưởng nước sạch, môi trường trong lành
của người dân mà nhà nước Việt Nam nếu không đảm bảo được sẽ bị chế
tài, tuy những biện pháp chế tài này nhiều khi không thực hiện được đối
với những nước có thành tích vi phạm và tiếp tục vi phạm như Việt Nam
thì điều tốt nhất là người dân phải tiếp tục tố cáo trước công luận thế
giới để được can thiệp.
Thảo luận sôi nổi
Buổi hội thảo đã đã dành cho các tham dự viên 30 phút sau phần đầu và
phần thứ hai của phần trình bày của các diễn giả. Tham dự viên đã tham
dự sôi nổi. Chúng tôi ghi nhận một số câu hỏi liên quan đến vấn đề công
dân Hoa Kỳ có thể kiện chính phủ Liên bang hay không nếu nhân viên của
họ đã không làm việc kiểm soát thực phẩm tốt khiến cho những thực phẩm ô
nhiễm gây thiệt hại cho người dân? Gs. Heinzerling trả lời là có. Câu
hỏi khác đưa vấn đề có thể kiện công ty Formosa trước tòa án Liên bang
Hoa Kỳ để đòi thiệt hại không? Gs. Perrin trả lời là có nhưng bị hạn chế
rất nhiều và chỉ chấp nhận những trường hợp thật gia trọng và sự thiệt
hại trực tiếp tới công dân Hoa Kỳ.
Đấu tranh pháp lý phải đi kèm với đấu tranh chính trị
Câu hỏi về có những luật lệ quốc tế nào đòi hỏi các công ty phải chịu
trách nhiệm về những việc làm của họ hay không. Câu trả lời từ thuyết
trình đoàn là có như khoảng hơn 20 năm trước đây một tổ chức có tên là
“Responsible Care” được thành lập khuyến cáo các công ty có trách nhiệm
với môi trường nơi mà họ tới để đầu tư, nhưng đã bị quên lãng dần vì các
công ty không có những phần thưởng gì cho việc tôn trọng môi trường của
họ. Chưa kể đến việc nếu tham gia thì sẽ bị ràng buộc với nhiều trách
nhiệm.
Câu hỏi khác: có luật lệ quốc tế nào đòi hỏi Việt Nam phải mở cửa cho
những chuyên gia từ bên ngoài vào để thực hiện những cuộc cuộc nghiên
cứu và đánh giá sâu rộng về thảm họa Formosa hay không? Câu trả lời là
công ước Nhân quyền có quy định điều này nhưng thực tế thì khó có thể
thực hiện đối với những nước không tuân thủ như Việt Nam. Muốn họ tuân
thủ thì chúng ta phải lên tiếng đấu tranh đòi hỏi. Như thế vấn đề để
giải quyết thuộc lãnh vực chính trị thay vì luật pháp.
Câu hỏi về cuộc nghiên cứu của trên 100 nhà khoa học trong và ngoài
nước đã được đưa ra vào đầu tháng 7 nên đã được gọi là “July Report” đã
có kết quả là Formosa và nhà nước CSVN phải chấp nhận Formosa là thủ
phạm của thảm họa Formosa nay đã không được công bố ra ngoài làm sao để
có thể có được bản nhiên cứu này và làm thế nào để có thể đưa những tổ
chức NGO quốc tế về môi trường tham gia. Câu trả lời là dù có hay không
July Report thì vẫn cần phải có một cuộc nghiên cứu và đánh giá mới. Để
thực hiện vấn đề này thì cần sự giúp đỡ từ bên ngoài. Thuyết trình đoàn
cũng đã nêu ra một số các cơ quan quốc tế có thể giúp đỡ như quỹ Bill
Gate, World Bank và ngay cả chính phủ Đài Loan.
“Where there is a Will, there is a Way”. Nơi đâu có quyết tâm, ở đó có giải pháp
Chúng tôi đã thực hiện một số cuộc phỏng vấn ngắn tới một số người
tham dự để tìm hiểu về những suy nghĩ và đánh giá về buổi thảo luận và
đã được chia sẻ như sau:
Ông Nguyễn Văn Bổn, Chủ tịch Cộng Đồng Người Việt Tự Do Liên bang Úc
Châu, cùng đến với Phó Chủ tịch Nguyễn Thế Phong, phát biểu: “Tôi nghĩ
rằng hôm nay mình đã ghi nhận được nhiều tin tức quan trọng. Vấn đề còn
nhiều chông gai nhưng không phải vì thế mình phải bó tay, đó là điều
CSVN muốn. Mình có 4 tới 5 triệu người Việt hải ngoại nếu cùng đồng
lòng, chung sức đoàn kết tranh đấu thì Việt Nam mới sinh tồn”.
LM. Vincent Tòa Phan thuộc Nhóm Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa (JFFV)
đến từ New Orleans chia sẻ: “Rất vui khi thấy các anh chị từ các nơi xa
như Canada, Australia cùng tụ họp về DC cùng với các anh chị từ khắp các
tiểu bang trên nước Mỹ mong tìm một giải pháp hữu hiệu nhất có thể, để
giúp những đồng bào nạn nhân Formosa tại VN. Cám ơn các anh chị trong
nhóm JFFV đã cho tôi một cơ hội tham dự cuộc hội thảo do Bs. Bình tổ
chức. Những chuyên viên (experts) trong ngành Luật và Môi trường đã cung
cấp cho chúng ta những tin tức cần thiết giúp chúng ta thảo luận cho
những bước kế tiếp. Sự hăng say của các anh chị trẻ trong Ban Tổ chức
cũng như những hy sinh của các hội đoàn từ phương xa đã nói lên rất
nhiều. Họ biết đau niềm đau của đồng bào nạn nhân ở quê nhà và đang chạy
tìm một phương thức hữu hiệu. Và tôi tin họ sẽ đạt được thành quả tốt,
bởi vì: Nơi đâu có quyết tâm, ở đấy có giải pháp. “Where there is a
Will, there is a Way”.
Cô Nguyễn Kim Thoa, Chủ tịch Liên Hội Sinh Viên Vùng Bắc Mỹ uNAVSA
hiện có thành viên của trên 240 Đại học tại Hoa Kỳ và Canada phát biểu:
“Em nghĩ rằng những Diễn giả đã làm tốt công việc cung cấp thông tin đa
diện của họ để người tham dự có thể biết được công việc phải làm là
những gì. Riêng với giới trẻ, theo em thì vấn đề tương đối phức tạp và
trừu tượng, em mong rằng khi chúng ta tìm được một chương trình làm việc
cụ thể hơn thì người trẻ sẽ tham gia đông đảo hơn”.
Ông Đỗ Kỳ Anh, Chủ Tịch VOICE Canada cùng đến với phái đoàn gần 30
người, hướng dẫn bởi Bs. Lê T. Kiên Chủ tịch Liên Hội Người Việt Canada,
đến từ Toronto, Ông Kỳ Anh phát biểu: ” Theo tôi thì buổi Hội thảo
thành công trong bước đầu. Những cố gắng của Ban Tổ chức đã quy tụ được
một số những người quan tâm đến để thảo luận về vấn đề nóng của đất
nước. Hy vọng sẽ có những cuộc Hội thảo kế tiếp để có thể tìm ra những
giải pháp cho vấn đề một cách thiết thực hơn và sẽ có đông đảo người
tham dự hơn.”
Mọi người đã đến đây với tinh thần thiện nguyện
Chúng tôi đã gặp Bs. Nguyễn Thể Bình để hỏi về cảm tưởng của bà sau
cuộc hội thảo bà cho biết: “Rất vui khi nhìn thấy mọi người đến từ khắp
các tiểu bang Hoa Kỳ và từ Canada, Úc Châu, Âu châu. Điều này chứng tỏ
sự quan tâm của cộng đồng người Việt về vấn đề Formosa. Hy vọng người
tham dự sẽ tìm được những thông tin cần thiết cho những chương trình làm
việc của họ. Điều tôi cảm động và hài lòng nhất là buổi Hội thảo đã quy
tụ được những luật gia, những viên chức cao cấp của chính phủ và những
chuyên viên với nhiều kinh nghiệm trong ngành môi trường. Tất cả họ đã
đến đây trong tinh thần thiện nguyện và không nhận bất cứ khoản thù lao
nào. Họ là những người quan tâm và muốn chia sẻ với chúng ta một vấn đề
đang làm chúng ta bận tâm rất nhiều”.
Tiếng nói từ Thượng viện Canada
Thượng nghị sĩ Ngô Thanh Hải của Thượng viện Canada đã được mời lên
để đọc diễn văn bế mạc. Ông phát biểu Formosa là thảm họa lớn nhất trong
lịch sử Việt Nam đã ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống của đông đảo người
dân. Thay vì tìm phương cách để giúp đỡ người dân được đền bù xứng đáng
thì nhà nước cộng sản Việt Nam đã đứng về phía Formosa tìm mọi cách để
bịt miệng người dân, đàn áp thô bạo những người biểu tình ôn hòa để đòi
hỏi quyền lợi của họ. Điều này đã khiến mọi người phải thất vọng. Mặc dù
Formosa đã đền 500 triệu Đô la nhưng cho đến hôm nay, hoặc họ chỉ nhận
rất ít, hoặc không có gì cả. Tôi rất vui mừng vì sự tập họp của mọi
người trong Hội thảo này từ những Luật gia cho tới các chuyên viên về
môi trường và tất cả quý vị đến từ những nơi xa xôi cùng đến đây để tìm
một giải pháp. Chúng ta phải tiếp tục để tranh đấu cho nhân quyền tại
Việt Nam. Là một Thượng Nghị sĩ tại Thượng Viện Canada, tôi sẽ làm tất
cả những gì có thể để hỗ trợ cho cuộc tranh đấu của quý vị. Xin chân
thành cám ơn tất cả.
Bác sĩ Võ Đình Hữu, Chủ tịch Cộng Đồng Người Việt Liên Bang Hoa Kỳ
sau đó đã lên để đưa ý kiến về những mục tiêu tranh đấu trong những ngày
sắp tới là đòi hỏi đóng cửa Formosa, làm sạch biển, và đền bù xứng đáng
cho các nạn nhân. Và cuối cùng là đấu tranh để giải thể đảng CSVN để có
thể đem lại tự do, nhân quyền và dân chủ cho Việt Nam.
Buổi Hội thảo đã được sự đồng tổ chức của đài truyền hình SBTN, một
số công ty luật và thiện nguyện viên, đã kết thúc vào khoảng 2 giờ chiều
cùng ngày.
TG
05/2017
