Cộng đồng
người Việt hải ngoại,
thực tại và ý nghĩa
Tham luận của Tập san Định
Hướng (Số 50)
Trước
ngày xảy ra biến cố đau thương năm 1975, đã từng có những Việt kiều,
những người Việt, vì lý do nầy lý do khác, sinh sống ở ngoài lãnh
thổ Việt Nam. Nhưng ‘Cộng đồng người Việt hải ngoại’, một danh xưng
đi kèm với một thực tại xã hội mới, một cộng đồng khác với thực thể
của tổng số những Việt kiều trong bất cứ thời nào.
Sự khác biệt
không phải vì tầm mức quan trọng về số lượng, dẫu đó cũng là một sự
thật lịch sử, nhưng nó hàm ngụ ngay trong danh xưng ‘Việt Nam hải
ngoại’. Cụm từ nầy không phải vô cớ đã trở nên quen thuộc để gọi tên
những Việt kiều. Tính cách thông dụng của tên gọi đó hệ tại ở khả
năng phản ảnh được thực trạng lịch sử, văn hóa và nhất là tâm tư hết
sức cá biệt phát xuất từ biến cố chính trị 1975.
Cũng như
‘Diaspora’ trong lịch sử dân tộc Do Thái, ‘Việt Nam hải ngọai’ được
dùng để nói đến hoàn cảnh một dân tộc bị lưu đày xa quê hương. Trong
ý nghĩa đó, những người Việt lưu đày, hẳn không phải vì xa cách về
mặt địa lý với mảnh đất quê hương, mà đã tách lìa với toàn cộng đồng
dân tộc hay cắt đứt với dòng sinh mệnh văn hóa liên tục và đầy sáng
tạo của truyền thống văn hóa Việt Nam. Trái lại, ‘Việt Nam hải ngoại’,
cũng như Diaspora Do thái trước đây, lại là thực tại của toàn một
dân tộc đang bị lưu đày vì sinh lực làm nên dân tộc ấy là phẩm giá
làm người tự do đã bị tước mất ngay tại quê nhà.
Thời gian gần
đây, nhất là kể từ ngày nhà nước cộng sản tại Việt Nam chủ trương đi
vào kinh tế thị trường, vì vô tình hoặc vì bị chi phối bởi một tiền
kiến và ý đồ chính trị, nhiều hành động hay lời nói từ nhiều phía đã
không muốn nhìn vào sự thật lịch sử ‘Cộng đồng Việt Nam hải ngoại’
nầy, không biết đến tâm tư và hy vọng, không những của những người
Việt đang khổ đau vì buộc lòng phải sống kiếp lưu đày, mà còn của cả
một dân tộc không có được tự do nói lên nguyện vọng thành thật và
sâu kín của mình.
Kỳ thực, muốn
xí xóa đề biến ‘Cộng đồng Việt Nam hải ngoại’ thành một tổng hợp
những Việt kiều đang ở nước ngoài như thế, phải chăng là muốn công
nhận và tôn vinh đoạn đường cuối cùng của tiến trình đồng hóa toàn
dân tộc Việt Nam vào văn hóa mác-xít, ý hệ cộng sản và thể chế chính
trị chuyên chính xã hội chủ nghĩa, đoạn đường cuối cùng mà biến cố
1975 chưa hoàn thành được!
Nhưng, mặt khác,
nếu ‘Cộng đồng Việt Nam hải ngoại’ còn là biểu hiện của một Việt Nam
liên tục luôn là Việt Nam trong tự do với phẩm giá làm người cao cả
của mình, thì ‘Cộng đồng Việt Nam hải ngoại’ hẳn phải cảm nhận được
những nguy cơ và khổ đau của dân tộc mình đang gặp phải, phải ý thức
nhiều phận vụ phải gánh vác, nhiều đoạn đường tương lai phải cùng
nhau vượt qua. Buông tay đứng nhìn một cách thụ động ‘Cộng đồng Việt
Nam hải ngoại’ mất dần ý nghĩa trung thực của nó phải chăng là đồng
lõa với chủ trương người Việt Nam không cần tự do có thể sống làm
người !
Định Hướng
