Nhà văn hóa Việt Nam đang bỏ không ?

Nguyễn Quang

Nhà văn hóa Việt Nam đang bỏ không ?

Nhà văn hóa bỏ không, không phải không có người làm văn hóa, nhưng không có người sống văn hóa!

Một chính trường bỏ ngỏ. không phải không có người làm chính trị, có cả một Bộ Chính trị, nhưng thiếu vắng người sống cho ra chính danh!

Thời sự nóng bỏng của Việt Nam là đánh nhau giữa các phe phái, sát phạt nhau cho bằng được đến cái chết! Thậm chí hủy hoại danh dự Quốc gia khi biến thành nhà nước bắt cóc!

Một ngụy tín hơn mọi thời, tôi chỉ in sách văn hóa nhưng không chủ trương làm văn hóa!

Một sự vong thân đến tột cùng, tôi in sách chính trị nhưng không có mục tiêu chính trị!

Những người Cộng sản gian hùng không còn biết sợ ai, ta nhân danh nhân dân cướp chính quyền, đánh cướp tài sản… ‘Những con đĩ rạc không còn cần phải nói về tiết trinh’ đã bán thân được sẽ lấy thân người khác, kể cả tước luôn linh hồn bất cứ ai nếu có nhu cầu!

Từ Cái Đình biểu trưng của văn hóa làng xã Việt Nam hình thành từ buổi đầu của Nhà Nước Lạc Việt, theo thời gian với sự du nhập của Phật giáo vào Việt Nam, nhiều Đình trở thành Chùa hoặc vừa Đình vừa Chùa và cùng với Hữu thể - Thời gian các Đình Làng ngày nay không còn nữa. Dưới chế độ Cộng sản Chùa và Nhà thờ cùng biến thành kho bãi, nếu có còn hay xây mới cũng chỉ là những nơi trang trí, kinh tài cho chế độ!

Hàng trăm nhà văn hóa bỏ không, khắp nơi mọc lên những bảng hiệu khu phố văn hóa mới, nhưng đặc biệt những bảng hiệu lại kém văn hóa hơn so với bao kiến trúc ở trình độ cao hơn chung quanh, lọt tõm vào những khu dân cư trên những con đường tráng lệ những bảng hiệu không giống ai…Và nhiều nhà văn hóa xã, phường ở các tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long có kinh phí xây dựng lên đến cả tỉ đồng, nhưng chỉ hoạt động cho có lệ một thời gian rồi đóng cửa bỏ không.

Lãng phí đến lãng phí.

Đây là một khoản tiền không nhỏ đối với nhiều xã nghèo.

Mở cửa rồi... đóng lại! Khi con người điều hành đất nước sống vô văn hóa thì không những Nhà văn hóa mà ngay cả các những nơi thờ tự cũng chỉ là hình thức ‘Văn hóa là những gì sau khi quên tất cả’. Nhưng cái hành vi sau khi quên tất cả qua văn hóa là những việc làm không thể công khai nên Nhà văn hóa như biểu trưng các sinh hoạt tinh thần trở thành đối nghịch với những kẻ sống tha hóa cả về hai phía duy vật và duy tâm!

Nghĩa là lâm vào tình trạng bi đát của con người thời đại mà H.Marcuse gọi là con người một chiều kích unidimensionalman chỉ biết có duy vật hay duy tâm, nên đời trở nên vô đạo, đạo trở nên trống rỗng.

Vào những năm đầu thế kỷ 21, NVH xã Thiện Mỹ, Huyện Trà Ôn, Vĩnh Long, cũng như trên khắp cả nước với mô hình như vậy, nó được xây dựng trên khuôn viên rộng 2.000m2 với tổng kinh phí lên đến 1,2 tỉ đồng. Đây được xem là một trong những NVH xã hoành tráng nhất tỉnh. NVH có diện tích xây dựng khoảng 200m2, được phân thành các phòng sinh hoạt như: hội trường, phòng đọc sách, phòng truyền thống, phòng truyền thanh...với đầy đủ các trang thiết bị hoạt động. Bên cạnh đó là các sân chơi khá rộng, được tráng xi măng sạch sẽ. Thế nhưng, theo lời người dân quanh đây thì từ khi hoàn thành đến nay, NVH này thường xuyên đóng cửa, “lâu lâu mới thấy có người đến mở cửa họp hội, ca hát gì đó”.

Đóng cửa là phải lẽ vì có người nào sống cho ra văn hóa để nói chuyện đạo đức nêu gương cho mọi người, các cán bộ cao cấp phụ trách ban tôn giáo sau khi ‘giác ngộ’ đều có nói về sự thật rất thâm độc, đó là làm cho các nhà sư, giám mục, linh mục biến hóa…

Nói đến văn hóa hầu như người dân Việt ai cũng thích, ngay khi còn là sinh viên ngồi trên các giảng đường đại học hoặc bất cứ nơi đâu ai cũng muốn biết văn hóa khác văn minh khác biệt ra làm sao và nếp sống qui định nên nếp nghĩ như thế nào…Tất cả như những bài học của người Việt muốn truy tìm để hoàn thành nhân cách chính mình và đặt nền cho con cháu mai hậu...

Học về văn minh đã mang lại cho chúng ta khoa học hiện đại để tiến bộ, nhưng đồng thời cũng học lắm cái hại theo học giả W.Durant trong tác phẩm Histoire de la Civilisation, vol.III, Payot p.205:

‘Người Bồ dạy ta hút thuốc lá
Người Pháp dạy ta uống Whisky
Người Anh dạy ta hút thuốc phiện’

Nay, Cộng sản dạy ta bất cứ cái gì cũng ăn!

Và Học giả Kim Định đã nhận định những văn hóa văn minh này ‘Đó toàn là những chất ma tuý hữu hình biểu thị những chất ma túy vô hình khiến cho tâm trí người dùng trở nên mê man đến nỗi học vào vô vàn cái dại dột đã gieo rắc ra khắp nước không biết cơ man nào là tai ương mà chưa tỉnh ngộ’.

NVH biến thành trạm tiếp sóng, toàn tỉnh Vĩnh Long theo các viên chức địa phương cho biết toàn tỉnh hiện có 33 NVH xã, nhưng có đến hơn 65% đang cố gắng duy trì các hoạt động định kỳ; trong đó có một số NVH hầu như không tổ chức được hoạt động gì thu hút người dân trong xã, thật sự nó trở thành đặt loa phát ra những lời inh ỏi dư thừa mà người dân sẽ sớm mắc chứng ù tai, còn sau nửa thế kỷ hoặc là nặng óc nếu không sẽ là những đầu óc trống rỗng mới sống được!

Với những Nhà văn hóa như biểu trưng của sinh hoạt tinh thần người dân trong nước hôm nay, trở về với lịch sử, nguồn gốc dân tộc “Cái Đình là tiêu biểu cho nền văn hóa của Lạc Việt cách cụ thể và sống động nhất, tức nền văn hóa xây trên thái hòa, là hòa đất hòa trời, nói cụ thể thì hòa đời với đạo, hòa siêu nhiên với thiên nhiên. Văn minh như tư duy của con người vào mỗi thời đại và nếp sống của con người chính là văn hóa, nếu nền văn minh Ai Cập được biểu thị bằng Kim tự tháp, văn minh Hy Lạp bằng đền thờ Parthénon, văn minh Ấn Độ bằng chùa chiền… thì biểu hiện kiến trúc của văn minh Lạc Việt chính là cái Đình. Cái Đình có đặc tính là thiết thực và toàn diện”. (Triết gia Kim Định).

Kim tự tháp lo giữ xác chết. Nhà thờ, Nhà Chùa nào của Việt Nam ngày nay cũng có nhà giữ Tro Hài Cốt.

Đền Chùa lo cho kiếp sau hoặc phụng sự nhà vua như đền Đế Thiên Đế Thích. Riêng Cái Đình là chú ý ngay vào đời sống hiện tại ở đây và bây giờ.

Chữ Đình thường luôn đi với Đám, điều đó nói lên ‘có thực mới vực được đạo’. Đây quả là một xã hội xây trên một triết lý nhân bản toàn diện, các Cụ gọi là ‘có tâm mà cũng có thân’ nghĩa là một Nhà nước trong quan hệ với Dân qua cái Đình, tiếc thay ngày nay chỉ còn là những hoài tưởng và con người càng ăn học hiểu biết nhiều hơn, được vun xới thậm chí ngay trên những mãnh mất tự do nhiều hơn chỉ càng giúp họ ngụy biện nhiều hơn…Những Nhà văn hóa kia dù xây lên tiêu tốn hàng tỷ vẫn trống không! Vì thật sự chỉ có những lái buôn văn hóa chứ không có những nhà làm văn hóa!

Văn hóa bao giờ cũng đi trước rồi cách mạng xanh, đỏ, tím, vàng… dù là cách mạng nhung, vẫn chỉ là một hệ luận lẽo đẽo theo sau.

Nguyễn Quang