Nguyễn Quang
Khủng bố đang gây kinh hoàng khắp mọi nơi, sau vụ nổ
ngày 13 thứ Sáu tại Paris, một cụ bà người Đức thấy một phụ nữ bịt khăn,
người Syria, liền bỏ chó mà chạy…sau đây xin ghi lại tâm lý thần kinh
của nạn nhân chiến tranh từ cuộc chiến Việt Nam.
Nạn nhân không còn nhận thức rõ không gian và thời
gian, gọi là rối loạn ý thức và định hướng lực. Một số các nạn nhân sau
một thời gian phục vụ ngoài chiến trường khi trở về vì lý do sức khỏe
hay thương tật, họ không còn tha thiết với những gì đang diễn ra đầy sự
bất hạnh, để thoát ra khỏi những thực tế thường là phủ phàng trước các
bất hạnh của con người, như chỉ còn một tay, có khi cụt cả hai chân, họ
chạy đến với những thế giới không thực khác, mặc dù thân xác vẫn tại thế
nhưng hồn như đang ở nơi thế giới ảo nào đó.
Với những người Cộng sản bình thường thời lộ liễu
hơn vì những con người quen sống trong ngụy tín, nên có điều thật thảm
hại trong vấn đề tâm thần, đó là họ không phải không biết điều mình nói
ra là sai, nhưng tôi phải nói thế để tôi có thể tồn tại. Từ trên bình
diện lý thuyết đi tìm một sự giải thoát con người khỏi tình trạng tha
hoá, chính họ lại vong thân trước hết. Những ngôn từ ảo giác như: đã
đánh thắng Mỹ nên rồi cái gì cũng sẽ làm được. Chủ nghĩa Mác Lê Nin bách
chiến bách thắng… trong khi hệ thống đã mâu thuẫn từ trong nội bộ vào
những năm 1960 dưới thời Khushov, hậu Staline. Nhưng những người Cộng
sản như Việt Nam không bao giờ tin. Vì niềm tin mù quán bao giờ cũng cố
tránh xa lý trí.
Nạn nhân chiến tranh ghi
nhận kém, mất định hướng và quên tất cả mọi việc vừa mới xảy ra, họ
không ghi nhớ được điều gì, không biết mình đang ở đâu, vì sao có mặt
tại cuộc đời này và những ai đang ở quanh mình. Những sự kiện có thật
trong cuộc sống như trong một khoảng thời gian và không gian này thì
nhầm lẫn với một thời gian không gian khác. Nạn nhân có thể quên nhiều
và thay vào chỗ quên có thể nói đến những việc không hề xảy ra, song
không biết mình đang bịa chuyện, người bệnh hay lờ đờ vô cảm, dễ mệt
nhọc, mau kiệt sức, đôi khi có khoái cảm. Những hiện hữu của thực tại
chỉ là những gì đang xảy ra ở một thế giới khác và họ cũng không nhớ rõ
về mọi thứ, quá khứ, hiện tại, tương lai như dừng lại trong tiếng bom
đạn… Họ thường than: mới đó mà nhanh quá nhỉ, mỗi khi nghĩ về những gì
vừa xảy ra vài năm trước hoặc cả chục năm, sao mà vụt nhanh như giấc mơ
của Trang Tử. Chiến tranh là vậy tất cả đều đến nhanh quá, lớn nhanh,
lấy nhanh, đẻ nhanh… mới ngày nào mà nay đã ra người thiên cổ! Sống,
Chết nhanh thật!
Chứng rối loạn ý thức suy giảm trí tuệ từ nhẹ đến
nặng như tỉnh táo kém, ý thức u ám, ngủ gà, bán hôn mê, hôn mê. Trong
trường hợp tỉnh táo hoàn toàn đến mất hoàn toàn phản ứng. Hội chứng này
xuất hiện ở các nạn nhân bị chứng đột qụy, biến chứng do tai biến mạch
máu não. Thường là những người lớn tuổi, trên bốn mươi thường đều mắc
phải chứng áp huyết cao, có vấn đề tim mạch. Sau khi tai biến xảy ra,
nếu còn sống thì trong thời gian ngắn còn lại, các nạn nhân nầy thường
quên từ từ đến mất trí nhớ, các cơ bắp cũng dần dần mất hẳn phản ứng.
Năng lực định hướng về thời gian, không gian,
chính bản thân có trở ngại nhiều hơn, khi còn khi mất. Phải hỏi to, lay
mạnh người bệnh mới trả lời được đôi chút rồi lại lim dim ngủ gà, ngủ
gật. Những cơn choáng mất định hướng về không gian thời gian, nhưng rồi
họ sớm bình phục trở lại. Nhưng với các nạn nhân trải qua quá nhiều đau
thương mất mát, họ chỉ muốn trùm mền, ngủ gà, ngủ gật suốt ngày và họ
nhớ nhất vẫn là những hình ảnh khi mới ngày nào còn trong cảnh gia đình
sum vầy, nhưng nay tan biến về đâu hết rồi. Trong cơn mơ đến mê nhiều
khi phải hỏi to, đập vào vai thật mạnh chưa chắc họ đã trả lời, các nạn
nhân này như đang sống trong một thế giới nào khác, một thế giới dù
không biết trước nhưng nếu sinh ra làm người để như thế này ư!
Một khi năng lực định hướng mất hoàn toàn, nạn
nhân không có phản ứng gì trước các kích thích của môi trường, hỏi không
nói, gọi không thưa. Đây là tình trạng của nạn nhân đang nằm chờ chết
trong hấp hối. Có những người con trong nghịch ngợm bắn một vài phát chỉ
thiên cho người thân tỉnh dậy thoát khỏi cơn mê, nhưng dường như trước
những gì thuộc bạo lực vẫn dễ đưa con người vào những cơn mê muôn thuở.
Nên lịch sử thế giới luôn mãi chỉ ghi lại những cơn mê, những trận đánh
nhau qua những mê muội đến hôn mê của con người tưởng chừng sẽ không bao
giờ dứt.
Cho đến khi nào ý thức của con người bị loại trừ
hoàn toàn, mất toàn bộ các phản ứng và phản xạ. Sự hoạt động ở trung khu
não chỉ bảo đảm cho đời sống thực vật như tuần hoàn, hô hấp, nhưng vẫn
còn là con người, một hữu thể như bao hữu thể tại thế. Các
cán bộ Cộng sản xét về mặt tâm thần quả là hôn mê hoàn toàn, thân xác
còn đó với hơi thở tuần hoàn, nhưng chỉ là các thiên lôi không hồn, mỗi
ngày sẵn sàng bắn giết, ám sát, khủng bố… giết bất cứ người nào có thân
nhân cộng tác với chính quyền miền Nam đều là giành chiến công, là thắng
lợi: giết người và giết cả anh em ruột thịt của mình. Đó là một mệnh
lệnh từ Nga Tàu mang về, trên cái nền tảng lý luận không cùng giai cấp
thì phải chết. Quả là thứ lý luận của Đại Hán thời thượng: chúng sẽ đánh
và giết nhau, ta không mất gì cả nhưng trong cái gọi là vì Quốc Tế Vô
Sản: chúng sẽ dâng đất, dâng biển và dâng người cho Ta.
Nạn nhân chiến tranh trở nên lú lẫn tâm thần là sự
rối loạn ý thức trong nhận thức về thế giới thực tại, không chỉ ở các
mối liên hệ bên trong mà cả với các mối tương quan với bên ngoài. Như
tri giác mơ hồ về sự vật chung quanh, thực tại chỉ được phản ảnh một
cách rời rạc, không hệ thống. Rối loạn năng lực định hướng về không
gian, thời gian, về hoàn cảnh và về những người chung quanh. Nhất là tư
duy rời rạc, khả năng lý luận bị suy giảm, có khi bị mất hẳn.
Các hội chứng lú lẫn tâm thần thường biểu hiện dưới
hai hình thức: sững sờ, lúc đó hoạt động tâm thần bị chậm lại, đầu óc
người bệnh trống rỗng, động tác chậm chạp, thường xuyên buồn ngủ và
thiếp đi một cách dễ dàng. Nạn nhân, trải qua những năm tháng đầy những
đau thương mà thường xảy đến trong ngỡ ngàng, chắc chắn rằng dù trong ý
thức chấp nhận nhưng không ai nghĩ mình sẽ phải chịu những hình thức dã
man, lúc hiểu ra con người sao mà tàn ác quá, chắc chắn nếu không trải
qua sẽ không hiểu hết được sự ác nơi mỗi con người và cái đáng sợ: sự ác
đó lại là cái luôn hành xử của những người Cộng sản hay không phải Cộng
sản nhưng ít nhiều đều có nơi những cá nhân vì lòng tham mà chung lòng
với cộng sản. Chính sự ác mỗi ngày đổ trên đầu đồng loại đó đã khiến cho
các cá nhân nhất là trong môi trường xảy ra cuộc chiến, người dân đều
cảm thấy ngỡ ngàng: con người mà ác đến thế ư? Khiến họ trở nên hờ hững
với mọi thứ, trầm mặc chậm chạp… dù nơi đây vẫn còn các tôn giáo luôn
nâng đỡ con người trong hy vọng.
Tình trạng rối loạn ý thức và nhận
thức, do nhiều nguyên nhân: ngộ độc hoá chất, từ bệnh cơ thể… Sảng
thường đi kèm theo rối loạn chu kỳ thức ngủ, ban ngày người bệnh ngủ gà
còn ban đêm khó ngủ, có người đi tiểu suốt đêm, hoặc vén chăn màng thâu
đêm. Họ thờ ơ, chậm chạp, thẩn thờ và không có gì bi thảm khi vào mùng
với tiếng bom đạn luôn rềnh vang chung quanh.
Sảng khiến người bệnh lo âu, sợ hãi, trầm cảm,
bốc đồng, nóng nảy, khoái cảm hoặc vô cảm. Cảm xúc của người bệnh có thể
đi từ tình huống nầy sang tình huống khác một cách nhanh chóng.. Người
bệnh có thể tấn công người khác, đập phá đồ đạc chung quanh, la hét,
chửi bới, khóc lóc rên rĩ, nói nhảm một mình. Sảng trong môi trường
chiến tranh với các nạn nhân thường từ trong nhà hay chỗ ẩn nấp nào đó
họ vụt chạy ra giữa sân vận động hay trên khắp các nẻo đường và la lớn
những câu gì đó từ sự mất mát của chính họ cũng như người thân.
Thế rồi sau đó những người lạ vụt biến mất như họ
xuất hiện trong sự bất ngờ. Nhiều phụ nữ tuột cả quần áo mà chạy trên
đường phố, cũng không mấy ai buồn dõi mắt theo vì trong chiến tranh các
hiện tượng bấn loạn của con người đã quá trở nên bình thường. Biết đâu
chính mình sẽ còn chạy và chạy hơn thế nữa khi trong khoảnh khắc chỉ một
trái pháo hay viên đạn lạc chỉ cần xướt qua chạm phải thần kinh nào đó
cũng là chuyện trở nên bình thường và có lẽ lịch sử qua bao bài học với
những gì còn vướng vấp đến giống loài này dường như đều phải chạy.
Những nghĩa trang dưới các chế độ cộng sản thường đều
phải di dời, có khi phải cải táng nhiều lần, dưới chế độ bạo tàn nào,
người lành kẻ dữ, dù có chết cũng không yên và ngay những ngôi mộ của họ
với cả những xác khô dưới đáy mồ cũng chạy và chạy trong sự thù hận của
đời sau.
Nguyễn Quang
