Nền Kinh tế Toàn cầu năm 2018
Michael Spence
Đỗ Kim Thêm dịch
Các doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức hỏi các nhà kinh tế như tôi về
một loạt các vấn đề thường xảy ra trong sự lựa chọn thuộc các lĩnh vực
như đầu tư, giáo dục và việc làm, cũng như các kỳ vọng về chính sách của
họ. Trong hầu hết các trường hợp, không có câu trả lời dứt khoát. Tuy
nhiên, với đầy đủ thông tin, người ta có thể nhận ra các xu hướng trong
các điều kiện của nền kinh tế, thị trường và công nghệ và đưa ra những
dự đoán hợp lý.
Trong thế giới của các nước phát triển trong năm 2017 có thể được
nhắc lại như là một giai đoạn tương phản rõ rệt, với nhiều nền kinh tế
đang trải nghiệm về gia tốc tăng trưởng, cùng với sự phân hoá chính trị,
phân cực và căng thẳng cả trong nước và quốc tế. Về lâu dài, người ta
không chắc rằng các thành tựu kinh tế sẽ thoát ra khỏi ảnh hưởng với các
lực ly tâm trong xã hội và chính trị. Tuy nhiên, ít nhất là cho đến
nay, các thị trường và nền kinh tế đã thoát ra khỏi các rối loạn chính
trị, và nguy cơ của tình trạng suy thoái trầm trọng trong ngắn hạn có vẻ
như là tương đối nhỏ.
Một ngoại lệ là Vương quốc Anh, hiện đang phải đối mặt với một tiến
trình thoát ra khỏi Liên Âu với nhiều phân hoá và xáo trộn. Còn những
nơi khác ở châu Âu như Đức, Angela Merkel, thủ tướng đang bị suy yếu
nghiêm trọng, bà đang nỗ lực để thành lập một chính phủ liên minh. Không
một chuyện nào trong các điều này là thuận lợi cho Anh hoặc phần còn
lại của châu Âu, mà Pháp và Đức cần làm việc cùng nhau để cải cách Liên
Âu.
Một cú sốc tiềm ẩn đã tạo được nhiều sự quan tâm liên quan đến các
biện pháp thắt chặt tiền tệ. Với quan điểm cải thiện thành tích kinh tế ở
các nước phát triển, việc đảo ngược lần lượt chính sách can thiệp mạnh
về tiền tệ dường như không phải là một cú sốc lớn hoặc gây sốc cho các
giá trị về tài sản. Có lẽ điều chúng ta chờ đợi từ lâu về sự hội tụ
hướng về thượng tầng của các nguyên tắc cơ bản về kinh tế để xác nhận
giá trị của thị trường là nằm trong tầm tay.
Tại Châu Á, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang ở trong một vị thế
mạnh hơn bao giờ hết, tình trạng này cho thấy là việc quản lý hiệu quả
của sự mất cân đối và tăng trưởng hướng về canh tân và tiêu dùng là có
thể kỳ vọng. Ấn Độ cũng có vẻ như sẽ duy trì đà tăng trưởng và cải cách
sức đẩy của mình. Khi các nền kinh tế này phát triển, những nền kinh tế
khác cũng sẽ muốn như vậy cho toàn khu vực và đi xa hơn thế nữa.
Khi nói đến công nghệ, đặc biệt là kỹ thuật số, Trung Quốc và Hoa Kỳ
dường như sẽ thống trị trong những năm tới, khi họ tiếp tục tài trợ các
nghiên cứu cơ bản, gặt hái được những lợi ích to lớn khi các canh tân
được thương mại hoá. Hai quốc gia này cũng là nơi có nền tảng chính cho
tương tác kinh tế và xã hội, có lợi từ các hiệu ứng do nối kết mạng,
khép lại các khoảng trống thông tin, và có lẽ điều quan trọng nhất là
khả năng thông minh nhân tạo và các ứng dụng cách sử dụng và tạo ra một
lượng lớn dữ liệu có giá trị.
Những cơ sở nền tảng như vậy không chỉ có lợi cho chính họ; họ cũng
tạo ra nhiều cơ hội liên quan cho mô hình kinh doanh mới hoạt động trong
và xung quanh họ, mà trong đó chúng ta nói tới quảng cáo, tiếp vận và
tài chính. Đứng trước tình trạng này, các nền kinh tế thiếu các cơ sở
nền tảng như Liên Âu đang gặp bất lợi. Ngay cả châu Mỹ La tinh cũng có
một đối thủ thương mại nội địa trong ngành điện tử (Mercado Libre) và
một hệ thống chi trả theo kỹ thuật số (Mercado Pago).
Trung Quốc hiện dẫn đầu trong các hệ thống thanh toán trên mạng qua
điện thoại di động. Với phần lớn dân số của đất nước đã chuyển trực tiếp
từ tiền mặt sang thanh toán trực tuyến di động - bỏ qua giai đoạn trả
bằng chi phiếu và thẻ tín dụng - hệ thống thanh toán của Trung Quốc rất
mạnh.
Đầu tháng này vào ngày lể cho người độc thân, một lễ hội hàng năm
hướng về việc tiêu thụ dành cho thanh niên đã trở thành sự kiện mua sắm
lớn nhất trên thế giới, Cơ sở thanh toán chi trả trên mạng lớn nhất của
Trung Quốc là Alipay đã chi 256.000 lần trong một giây, họ dùng một cấu
trúc điện toán vững chắc. Cũng có một phạm vi rất gây ấn tượng để mở
rộng dịch vụ tài chính - từ đánh giá tín dụng đến quản lý tài sản và bảo
hiểm - trên nền tảng cơ sở của Alipay và mở rộng của Alipay trong các
nước khác ở châu Á đang được tiến hành thông qua các đối tác.
Trong những năm tới, các nền kinh tế phát triển và đang phát triển
cũng sẽ phải làm việc cực nhọc để chuyển sang mô hình phát triển toàn
diện hơn. Ở đây, tôi dự đoán rằng các chính phủ của các nước có thể
giành một vị thế khiêm nhường hơn so với các doanh nghiệp, các chính
quyền địa phương, các nghiệp đoàn lao động và các tổ chức giáo dục và
phi lợi nhuận trong việc thúc đẩy tiến trình, đặc biệt ở những nơi bị
chia rẽ về chính trị và các phản ứng chống lại chính quyền.
Sự
phân chia như vậy có thể sẽ tăng lên. Tự động hoá được thiết lập để duy
trì, và thậm chí đẩy nhanh, thay đổi về nhu cầu của các thị trường lao
động, trong các lĩnh vực từ sản xuất đến tiếp vận, dược phẩm và luật
pháp, trong khi đáp ứng từ phiá cung cấp sẽ chậm hơn nhiều. Kết quả là
ngay cả khi người lao động được hỗ trợ mạnh mẽ hơn trong tiến trình
chuyển đổi cơ cấu (dưới hình thức hỗ trợ thu nhập và các biện pháp tái
huấn luyện), sự không phù hợp của thị trường lao động có thể sẽ tăng
lên, làm tăng bất bình đẳng và góp phần tạo ra phân cực chính trị và xã
hội
Tuy nhiên, có những lý do để chúng ta lạc quan một cách thận trọng.
Vì lúc mới bắt đầu, vẫn có sự đồng thuận rộng rãi giữa các nền kinh tế
phát triển và đang nổi lên về lòng mong muốn duy trì nền kinh tế toàn
cầu tương đối cởi mở.
Ngoại lệ đáng chú ý là Hoa Kỳ, mặc dù chuyện không rõ ràng tại thời
điểm này là liệu chính quyền của Tổng thống Donald Trump có ý định rút
lui khỏi hợp tác quốc tế không hay chỉ đơn thuần là tự định vị thế để
đàm phán lại các điều khoản thuận lợi hơn cho Hoa Kỳ. ít nhất là cho đến
bây giờ, điều có vẻ như rõ ràng rằng Hoa Kỳ không thể được coi là một
nhà tài trợ chính và kiến trúc sư của hệ thống toàn cầu dựa trên tinh
thần trọng pháp để quản lý một cách công bằng v ề tình trạng tương
thuộc.
Tình hình cũng tương tự khi so với việc gảm nhẹ biến đổi khí hậu. Hoa
Kỳ hiện nay là nước duy nhất không tham gia kết ước Paris về thỏa thuận
khí hậu, vốn còn tuân thủ mặc dù chính quyền Trump đã rút lui. Ngay cả ở
trong nước Mỹ, các thành phố, các tiểu bang, và các doanh nghiệp, cũng
như một loạt các tổ chức xã hội dân sự, đã báo hiệu về một cam kết khả
tín để hoàn thành nghĩa vụ về khí hậu của Mỹ, cho dù có hoặc không có
cam kết của chính phủ liên bang.
Tuy nhiên, thế giới còn đi trên một chặng đường dài, vì sự phụ thuộc
vào than vẫn còn cao. The Financial Times báo cáo rằng nhu cầu về than
đá ở Ấn Độ sẽ còn cao trong khoảng 10 năm, với mức tăng trưởng khiêm tốn
từ bây giờ đến thời điểm đó. Mặc dù trong viễn cảnh này có tiềm năng
tăng trưởng nghịch đảo, nhưng nó phụ thuộc vào việc cắt giảm chi phí
năng lượng xanh nhanh hơn, thế giới vẫn còn nhiều thời gian để khỏi lệ
thuộc vào tình trạng tăng trưởng tiêu cực do các hiệu ứng của khí thải.
Tất cả những điều này cho thấy nền kinh tế toàn cầu sẽ đối mặt với
những thách thức nghiêm trọng trong những năm tháng tới. Đang bị đe doạ
trong bối cảnh hiện nay là một núi nợ làm cho các thị trường sốt ruột và
tăng khả năng dễ bị tổn thương của hệ thống tạo các cú sốc gây bất ổn.
Tuy nhiên, trong ngắn hạn kịch bản chính dường như là một trong những
tính liên tục. Quyền lực kinh tế và ảnh hưởng sẽ tiếp tục thay đổi từ
tây sang đông mà không có bất kỳ đột biến nào trong mô hình công ăn việc
làm, thu nhập, phân cực chính trị và xã hội, chủ yếu ở các nước phát
triển, và không có đảo lộn dữ dội nào rõ ràng nào trong tương lai gần.
***
Michael Spence đoạt giải Nobel Kinh tế, là Giáo Sư Kinh tế học tại NYU’s Stern School of Business, tác giả sách The Next Convergence – The Future of Economic Growth in a Multispeed World.
Nguyên tác: The Global Economy in 2018
https://www.project-syndicate.org/commentary/economic-forecast-2018-continuity-by-michael-spence-2017-11
- https://vietbao.com/p112a274998/nen-kinh-te-toan-cau-nam-2018
