Hoa Kỳ Trước Thách Thức và Nguy Cơ “Sáng Kiến Vành Đai và Con Đường”,
Ảnh Hưởng Đến ASEAN và CSVN
BS Mã Xái
1.Nhìn lại chiến lược Con Đường Tơ Lụa của TQ trong 5 năm qua (2013-18) Sáng kiến Vành đai Con đường (BRI) không nên chỉ hiểu đơn giản như một lộ trình, mà thực chất là một chiến lược ngoại giao toàn cầu, toàn diện về các mặt kinh tế, an ninh, địa chánh trị do chính Tập Cận Bình công bố năm 2013, phản ảnh tham vọng thực hiện tư tưởng xã hội chủ nghĩa theo đặc trưng Trung Quốc; “sáng kiến” gợi lại hình ảnh Con Đường Tơ Lụa cổ (old Silk Road) cách đây mấy ngàn năm.Lộ trình của BRI gồm hai phần :một đường bộ lại gọi là “vành đai”kết nối Trung Quốc (TQ) với Âu Châu xuyên qua siêu lục địa Âu-Á(Eurasian supercontinent) , tuyến này gọi là “Vành đai kinh tế Con đường Tơ lụa” ( Silk Road Economic Belt ) và kế đến là một đường biển phát xuất từ ven biển TQ vòng xuống Biển Đông xuyên qua eo Malacca để vào Ấn Độ Dương rồi chui vào Kinh Suez để sau cùng rồi cũng ngừng ở Châu Âu mang tên Con Đường Tơ Lụa Hàng Hải Thế Kỷ 21 ((Twenty-First Century Maritime Silk Road) ; tiếp tục mở rộng về mặt địa lý, BRI không đóng khung ở châu Á, châu Âu, châu Phi, châu Đại Dương ( Oceannia ) như TQ từng công bố năm 2013, mà nó lan toả đến Trung Mỹ, Mỹ Latinh , tận Nam Thái Bình Dương;và chưa hết TQ cũng đã phát động con đường “ Con đường Tơ lụa Địa Cực”(The Polar Silk Road”); một chiến lược Bắc Cực đầu tiên công bố trên Bạch thư. (Trong luật an ninh quốc gia năm 2015 của TC , Bắc Cực và Nam cực được chánh quyền TC xác định nằm trong chiến lược mới). Dưới hai đường chuyển vận lớn đó là sáu Hành lang kinh tế (economic corridor) kết nối giữa các thành phố hay giữa thành phố và các cảng ( tên 6 hành lang trong chú thích # 24)
Hình như BRI có vẻ như không muốn bỏ qua nơi nào trên thế giới, và Bắc Kinh cũng không đóng khung lịch trình khi nào chấm dứt kế hoạch. Tính đến hôm nay, có hơn 80 quốc gia và tổ chức quốc tế tham gia vào BRI như hoàng đế Tập đã phát biểu tại Diễn đàn Bác Ngao tại đảo Hải Nam ngày 10/04/2018, nhưng mức độ TQ đầu tư biến thiên khá rộng đối với mỗi nước, nhiều nước như Nam Hàn có đăng ký, nhưng không hoặc chưa nhận dự án BRI, trong khi Pakistan ôm được gói đầu tư hậu hĩ trên 60 tỷ USD ( để rồi lọt vào “bẫy nợ” nên đành nhượng cảng Gwadar cho Bắc Kinh kiểm soát ); con số quốc gia đăng ký hay tham gia BRI sự thật cũng khó bề đoán được khi biểu đồ còn kéo dài theo nhiệm kỳ của chủ tich TQ nay không bị giới hạn kể từ sau khoá họp quốc hội TQ ngày 20/03/2018 , và BRI được xem như biểu tượng chánh sách ngoại giao mang bản chất bành trướng của nhà lãnh đạo cốt lỏi ; có nhiều học giả đã suy đoán BRI sẽ sống mải, hay ít ra cũng vươn tới năm 2049 là cái mốc 100 năm kỷ niệm ngày thành lập Cộng Hoà Nhơn Dân Trung Hoa, lúc đó biết đâu hoàng đế Tập Cận Bình thực hiện xong giấc mộng của một đại cường quốc hàng đầu thế giới, một “Trung Quốc phát triển toàn vẹn, thạnh vượng, hùng cường”, và nếu Tập còn “sống mải” thì cũng đã 96 tuổi, hay biết đâu cục diện chánh trị quốc tế đang đổi thay nhanh chóng cũng như nội tình Trung Nam Hải chắc gì sẽ mãi ổn định suốt đời để ông Tập thực hiện xong một Cuộc Cách mạng Mới Trung Quốc , sau cuộc cách mạng của Mao vào thập niên 1940s và cuộc cách mạng cải cách kế tiếp của Đặng Tiểu Bình vào cuối thập niên 1970s còn gọi là cuộc cách mạng lần thứ hai của Trung Quốc ( xin xem chú thích # 6 ).
Phần lớn các quốc gia đang phát triển nói toẹt ra là các nước nghèo, lại nhỏ rất hoan nghinh cơ hội ngàn năm một thuở , choáng ngộp trước chánh sách tưởng là do lòng hảo tâm của Bắc Kinh qua kế hoach BRI, nhưng không nghĩ đến hệ luỵ về sau; chánh sách hổ trợ phát triển của BRI là các khoản cho vay (loan) đa phần vào loại ưu đãi , nhưng cũng có phần viện trợ ( aid )không hoàn trả theo kiểu cho không, chưa kể các cách” bôi trơn dưới gầm bàn” trong mọi hợp đồng vay mượn, và tục mua chuộc bằng quà tặng của người Tàu.Theo dõi các dự án đầu tư vừa khổng lồ vừa táo bạo theo phương cách riêng của TQ, khiến có khá nhiều dự án theo dõi ( tracking), các đánh giá từ các nghiên cứu độc lập hay của Tây phương nhìn thấy cung cách xử dụng đòn bẩy kinh tế vào mục tiêu chiến lược kinh tế, chánh trị ,quân sự, văn hoá trong kế hoach BRI (chú thich #2). Các nghiên cứu đã giải mã các nghi ngờ điều mà Bắc Kinh tuyên truyền là BRI sẽ đem lại sự thịnh vượng “ có lợi cho đôi bên”cho các nước đang phát triển, thực ra họ đang nổ lực nhằm khẳng định ảnh hưởng của Trung Quốc, với tham vọng thay thế vai trò siêu cường Hoa Kỳ, bằng sức mạnh kinh tế và sức mạnh quân sư qua các thủ đoạn ,” âm mưu và trò chơi địa chánh trị” dựa vào công cụ Sáng kiến Vành đai và Con đường, mà Tập Cận Bình từng phủ nhận. Tại Diễn đàn Bác Ngao 10/4/2018 ông nói “Sáng Kiến Vành Đai và Con đường không phải là một âm mưu của Trung Quốc như một số người trong cộng đồng quốc tế đã nói… TQ sẽ không chơi trò chơi địa chánh trị chiến lược vì những muc tiêu ích kỷ…, sẽ không áp đặt các thoả thuận thương mại với nước khác từ trên xuống dưới”. Nhẹ nhàng Bà Lagarde Giám đốc IMF vừa khen Vành đai Con đường có dấu hiệu tiến bộ, nhưng bà không quên cảnh báo về rủi ro nợ tiềm tàng, khó bề hoàn trả đối với các nước đối tác tham gia vào dự án , Bà nhắc nhở các ngân khoản vay được cho việc phát triển hạ tầng cơ sở là cần thiết nhưng không nên coi đó là “bữa ăn trưa miễn phí”. Một số báo cáo ( chú thích # 4) về “chánh sách Bẫy Nợ” ( debttrap,debtbook) khiến mọi người kinh ngạc bên cạnh các trường hợp nghiên cứu (case studies) của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế CSIS( chú thích #2) và gần đây trên VOA nhiều bài phóng sự công phu về “Sáng Kiến Vành Đai và Con Đường” của Trung Quốc. Vung ra hơn 1 ngàn tỷ ( trillion) đô la Mỹ, Trunng Cộng đang tiếp tục xử dụng công cụ BRI đầu tư vào đường sá, cầu cống, đường sắt, cảng cạn ( dry port) , cảng sâu, nhà máy điện, đặc khu kinh tế trên 70-80 quốc gia nhằm thúc đẩy thương mại toàn cầu với môt chiến lược táo bạo dựa trên xã hội chủ nghĩa với đặc trưng Trung Quốc của Tập Cân Bình từng tuyên bố tại Diễn dàn Bác Ngao 2018.
Bài tham luận này nhằm điểm lại các công trình nghiên cứu, dự án theo dõi tác động của BRI trên các quốc gia , trên mọi lãnh vực làm thay đổi cuộc sống, gây rối loạn môi trường, biến thể cảnh quan, và ảnh hưởng thế cân bằng địa chánh trị.
Cảng Kyaukpyu (Miến Điện): Kyaukpyu là thị trấn cận duyên trong Vịnh Bengale thuộc Rakhine, nơi đây người Rohingia từng bị quân đội Miến đàn áp tàn bạo lấn chiếm đất đai cho dự án xây dựng cảng Kyaukpyu trong kế hoạch BRI khiến người Rohingia phải bỏ làng ra đi. Bên cạnh cảng biển nước sâu này, công ty TC cũng trúng thầu xây một khu công nghiệp trong đặc khu kinh tế (SEZ); từ cảng chiến lược Kayaukpyu một ống dẫn dầu song hành với đường ống dẫn khí đốt chạy đến Côn Minh thủ phủ tỉnh Vân Nam, một dự án mang tính chiến lược nhằm giảm phụ thuộc nhập cảng dầu khí qua Eo Malacca; cảng nước sâu Kyaukpyu cũng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế các tỉnh phía Tây Hoa lục, như khu tự trị Tân Cương . Có những lo ngại TC có thể dùng cảng Kyaukpyu trong mục tiêu quân sự, nhưng nỗi lo sợ vượt trội hơn là TC có thể áp dụng đòn bẩy kinh tế vào “chánh sách bẩy nợ”( debt trap), như đã xảy ra ở Sri Lanka qua dự án đầu tư của BRI vào cảng Hambantota.
Cảng Hambantota (Sri Lanka) vào năm 2017 đã trở thành gánh nặng cho Sri Lanka khi chi phí duy trì vượt quá khả năng điều hành, và TQ gọi khoản đầu tư cho cảng này là “ món nợ “ khi Sri Lanka không trả nổi nên đã phải rơi vào” bẩy nợ”, dựa theo “luật lệ” riêng của bắc Kinh theo đó Sri Lanka phải chuyển nhượng cảng cho công ty nhà nước TQ là China Merchants Port Holdings kiểm soát vào tháng 12 năm 2017 với hợp đồng thuê 99 năm; Hambantato trở thành một nhượng địa cho TC và cũng lạ lùng , câu chuyện tương đối giống như cách đế quốc Anh buộc Nhà Thanh ký vào hiệp định nhượng Hồng Kông vào thế kỷ XIX. Sri Lanka cũng giao cho TQ một vùng đất rộng quanh cảng để làm khu đặc quyền kinh tế (SEZ/Special Economic Zone).Thật ra,TC còn đầu tư nhiều vào các cơ sở hạ tầng và chỉ đến năm 2015, ngoài TC, Sri Lanka còn nợ các nước khác, gộp lại đã vượt trần vào khoản 94% GDP. Một nhà nghiên cứu thuộc CSIS đặt câu hỏi về lý do kinh tế việc xây thêm cảng Hambantota khi Sri Lanka đang có khả năng và kế hoạch mở rộng tại cảng Colombo, điều này khiến nhiều người nghĩ Hambantota có thể trở thành một cơ sở quân sự TQ khi TC đang mở rộng mạn lưới hải quân ,và xử dụng Hambantota trong kế hoạch bao vây Ấn Độ, một cường quốc càng ngày càng xích lại gần Mỹ hơn trong Chiến lược Hướng Đông ;cảng Hambantota lại nằm trên tuyến đường thương mãi quan trọng xuyên qua Ấn Độ Dương. Một cuộc xâm chiếm đất đai trong hoà bình.!
Cảng Gwadar ( Pakistan ), cùng số phận như cảng Hambantota, nay cũng thuộc quyền quản lý của TC, lý do vì Pakistan không trả nổi món nợ khổng lồ 62 tỷ USD mà TC đã cho Pakistan vay để cùng TQ phát triển dự án“Hành lang Kinh tế TQ-Pakistan ( CPEC)” đi ngang qua Kashmir phần đất do Pakistan quản lý nhưng Ấn độ coi phần đất đó thuộc chủ quyền của mình; CPEC là một dự án nằm trong kế hoạch BRI do Tập Cân Bình đề xuất từ năm 2013. Với chách sách bẫy nợ, Bắc Kinh được thuê đất quanh cảng Qwadar 43 năm. Cảng nước sâu Qwadar là trung tâm chuyển vận hàng hoá, là cửa ngỏ nhập khẩu và xuất khẩu từ vùng Tân Cương đến các thị trường quốc tế, rút ngắn thời gian nếu phải đi vòng qua Eo Malacca. Nó trở thành nơi hội tụ của các vùng thương mại quan trọng của thế giới, của Trung Đông giàu dầu mỏ, của Trung Á (Central Asia ) và Nam Á (South Asia).Việc khai triển tuyến đường giữa Pakistan và phía Tây TQ, Bắc Kinh rút ngắn được con đường vận chuyển dầu khí , nguồn năng lượng thiết yếu cho sự sống còn của nền kinh tế của TQ; kiểm soát được Gwadar, TQ có thể bảo đảm sự vận chuyển dầu từ Trung Đông qua Eo biển Hormuz cũng nằm gần cảng Gwadar.
Nhiều chuyên gia quan tâm, nhưng ai ngăn được TQ xử dụng cảng nước sâu này như một căn cứ hải quân Trung Quốc; cảng Gwadar nhìn ra Biển Ả Rập (Arabian Sea) và vùng biển chiến lược Ấn Độ Dương là nơi trong tương lai TC có tiềm năng triển khai hạm đội trong khu vực Ấn độ -Thái Bình Dương , điều mà thủ tướng Modi và thành viên Bộ Tứ Kim cương ( Quad) đã nghĩ tới.
Ngày 29/01/2018 Pakistan và TQ đã cùng nhau tổ chức triển lãm lần dầu tiên về tầm quan trọng của cảng Gwadar và khu kinh tế tự do, ( Special Economic Zone ,SEZ) của cảng này. Tuy nhiên thách thức an ninh vẫn là vấn đề cho cảng và cho CPEC với sự quấy rối của các phần tử hiếu chiến, gồm Nhà nước Hồi Giáo và các phần tử nổi dậy và sự chống đối của các đảng đối lập mang màu sắc dân tộc trước tác động xâm lược của Bắc Kinh.
Cảng Chabahar (Iran): Cảng chiến lược Chabahar nằm trên ven biển phía nam quốc gia Hồi giáo Iran, bên cạnh sườn cảng Gwadar( Pakistan) , nhìn ra Vịnh Oman, vừa được khánh thành hồi đầu tháng 12/2017 do nổ lực đầu tư của Ấn độ với thoả thuận với Iran, nó phản ảnh tham vọng của thủ tướng Ấn độ Narenda Modi nhằm phát triển hạ tầng cơ sở kết nối khu vực giữa Ấn độ ( Mumbai) với Iran xuyên qua Biển Ả Rập , nối cảng Chabahar với Afghanistan , và tuyến đường mới này sẽ vươn tới châu Âu, nhằm đối trọng với Vành đai và Con đường Tơ lụa Trung Quốc; dự án Chabahar tạo ra viễn cảnh hàng hoá Ấn độ tràn ngập vào Trung Á và Afghanistan, mà khỏi qua lãnh thổ Pakistan , vốn căng thẳng với Ấn Độ, tất nhiên sự kiện mới này buộc Pakistan chú ý theo dõi ,và dự án Chabahar là nước cờ chiến lược của Dehli nhằm hạn chế ảnh hưởng Trung Cộng trong khu vực Ấn Độ Dương. Nhưng liệu New Dehli có thể cạnh tranh nổi với sức mạnh kinh tế của TC, trong sách lược phát triển cảng Qwadar , cùng những thử thách an ninh bất ổn ở Afghanistan. Công trình phát triển cảng Chabahar lại do một công ty có liên hệ gần gũi với Vệ binh Cộng hoà Iran; nay tổng thống Trump lại rút khỏi thoả thuận hạt nhân ký năm 2015, lại tái lập biện pháp trừng phạt Teheran ,tạo lại thế thù nghịch với Iran, và do đó cũng gây trở ngại không ít cho New Dehli trong hợp tác Iran-Ấn độ; trong khi BRI đang đẩy Iran siết chặt bang giao với Trung Cộng, trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc TC và Hoa Kỳ.
Chiến lược “Chuỗi Ngọc trai”vẫn còn mở rộng ”, cảng Gwandar chưa phải là hạt trai cuối cùng khi lịch trình đầu tư của Vành đai và Con Đường còn dài dính liền với nhiệm kỳ không giới hạn chủ tịch Tập Cận Bình ; tiến độ mở rộng cho thấy BRI cũng đã vươn tới Châu Phi, Nam Thái Bình Dương. Phản ứng của Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhựt Bản, Úc sẽ ra sao?
Nhưng điều Hoa Kỳ chắc không thể lơ là khi Bắc Kinh thiết lập căn cứ hải quân Djibouti tầm cở trong vị thế chiến lược nằm ngay lối ra vào phía nam Biển Đỏ ( Red Sea) chỉ cách căn cứ quân sự Hoa kỳ Camp Lemonnier 10,5 km, căn cứ quân sự duy nhứt của Hoa Kỳ, cũng là nơi lực lượng đặc nhiệm Mỹ mở các hoạt động chống khủng bố. Cộng hoà Djibouti có khoảng một triệu dân có biên giới với Somalia, và nằm tại khu vực Sừng của châu Phi, ngay tại vị trí chiến lược với các tuyến đường hải quốc tế đi qua kinh đào Suez, nhìn ra Vịnh Aden, phía tây bắc giáp Ehiopia, còn Eritrea trùm ngay trên đầu.
Không rõ Djibouti đã vay (nợ) TC tới mức “vượt trần” chưa khi xứ này chấm dứt hợp đồng với DP World mà giao việc quản lý cảng cho Bắc Kinh; TQ còn” giúp “ đầu tư vào dự án thiết lập tuyến giao thông đường xe lửa điện (electric railway) nối liền hải cảng Djibouti với Addis Ababa (thủ đô Etiopia); theo tiết lộ của giới truyền thông, Djibouti đã vay TC một khoản tiền khổng lồ tương đương với 75% GDP, còn theo ước tính của Mỹ, Djibouti đã nợ hơn 1,2 tỷ đô la; điều này khiến ta suy luận là Bắc Kinh đã làm trò chơi “ bẩy nợ” để rồi Djibouti lại phải nhượng cảng container Doraleh. Ngày khai mạc căn cứ hải quân (1/08/2017) có Quân đội Nhơn dân Trung quốc (PLA) tham dự.
Trước việc TC thiết lập căn cứ ngay điểm chiến lược quân sự Djibouti, Tướng Thuỷ quân lục chiến Thomas Waldhauser, chỉ huy các lực lượng quân sự Hoa kỳ tại Châu Phi (US Africa Command) đã trình báo Uỷ ban Quân vụ Thượng viện “ đây là kịch bản tệ hại nhứt” ( “worse-case scenario”), nó sẽ “hạn chế quyền tiếp cận của chúng ta”, … hạn chế khả năng ra vào của Hải quân , ảnh hưởng đến khả năng tiếp nhiên liệu cho tàu quân sự, cho việc tiếp tế Camp Lemonnier, và các tiền đồn khắp châu Phi”.
Thêm sự kiện nóng từ “ Chương trình The Dragon’s Reach” trích tin VOA (ngày 04 Tháng 5, 2018): Trung Cộng từ căn cứ hải quân Djibouti đã bắn tia laser cấp độ quân sự vào máy bay của Mỹ trong lúc hạ cánh xuống Camp Lemonnier, gây phi công bị thương nhẹ; theo phát ngôn viên của Ngũ Giác đài Dana White tin chắc công dân TQ đứng đằng sau hai vụ bắn laser gần đây; nhưng ai cũng đoán được TC đã phủ nhận các cáo buộc của Hoa Kỳ. TC muốn thăm dò phản ứng Mỹ, như họ đã từng làm ở Biển Đông, cho rằng Bắc Kinh có một chiến lược dài hạn , bền bĩ mà họ đang theo đuổi, cả ngoại giao quân sự lẫn đầu tư kinh tế đều là những trụ cột quan trọng về cách họ thực sự thiết lập sự hiện diện trong khu vực đó.”
Vị thế của cảng Bjibouti tại mõm tây bắc Ấn Độ Dương chắc cũng đã gây những lo ngại cho thủ tướng Ấn độ Narendra Modi ; quả là thêm “hạt trai mới” trong “chuỗi ngọc” ( String of Pearls) của TC nhằm bao vây Ấn độ tứ bề trong đó nhiều cảng TC có thể biến thành cơ sở quân sự như ở Miến Điện, Bangladesh, Sri Lanka, Pakistan ( Cảng Gwadar với trục Vành đai Kinh tế TQ-Pakistan xuyên ngang Kashmir tức sườn phía bắc Ấn độ).
Trước khi rời Bạch Ốc, Ngoại trưởng Rex Tillerson cũng đã mưu tìm cũng cố quan hệ với một lục địa đang tiến gần hơn với TQ , trong bối cảnh” Vành đai Con đường” phát động rầm rộ tại Phi Châu. Trong chuyến viếng thăm Phi Châu sáu ngày tại 5 quốc gia (từ ngày 07/03/2018); trong cuộc họp báo tại thủ đô Ethiopia, Tillerson lên tiếng cảnh báo châu Phi lâm vào cảnh“đổ nợ”, khuyên các quốc gia Châu Phi nên cẩn thận, đừng để mất chủ quyền khi nhận các khoản vay, mà cần xem xét kỷ các điều khoản ký kết, chắc ông lại muốn nói tới chánh sách “bẩy nợ” của Bắc Kinh mà Bà Giám đốc IMF đã từng lưu ý các “thành viên con nợ” của BRI. Chắc nhiều người còn nhớ lời phát biểu của vị cựu ngoại trưởng Tillerson tại CSIS 10/18/2018“ Chúng tôi cần hợp tác với Ấn Độ nhằm đảm bảo rằng Ấn Độ -Thái Bình Dương không trở thành một khu vực rối loạn, xung đột, và theo thói kinh tế con buôn cướp giựt” (“we need to collaborate with India that Indo-Pacific does not become a region of disorder, conflict, and predatory economics” (chú thích #14&15 ).
Chuyện BRI và tác động của nó trên Djibouti và trên Phi Châu còn dài, xin tạm ngừng ở đây; trong một dịp khác sẽ bàn về mạng lưới Vành đai Con đường trên toàn Châu Phi, và kế hoạch hợp tác giữa quốc gia độc tài đạo tặc Nga với chế độ độc tài toàn trị TC , cả hai nhằm mở rộng ảnh hưởng loan toả trên toàn lục địa mênh mông này, hi vọng sẽ vượt trội hoặc ít nhứt là cạnh tranh với Hoa Kỳ, trong ý đồ sắp đặt lại trật tự thế giới. Tổng thống Trump trong diễn văn báo cáo về Chiến lược An ninh Quốc gia ( 12/2017) đã xếp hai cường quốc mới này là kẻ thù, là những quốc gia xét lại ( revisionist countries ).
Trong chiến lược “ đi ra ngoài” (“going out”) về phía tây, BRI đụng phải Liên minh Kinh tế Âu-Á, của nhà độc tài toàn trị Tập Cận Bình và tổng thống Putin cũng vừa độc tài lại mang tiếng đạo tặc, cả hai đều có tham vọng mở rộng ảnh hưởng kinh tế địa chánh trị trên các nước Trung Á (Cenral Asia), EU (European Union), bao gồm luôn cả các quốc gia Trung Châu (Central Europe) và Đông Âu (Estern Europe); trong cách nhìn tiêu cực quả là chuyện “mạt cưa mướp đắng” gặp nhau. Nhưng cả hai, TC và Nga, cũng đang trực diện với nhiều thử thách cho việc thực hiện kế hoạch của mình, nên phải bỏ lại đằng sau những bất đồng tư tưởng , dành cho cách tiếp cận thực dụng hơn để cả hai cùng thắng, cùng theo đuổi lợi ích chung và cùng đối phó các mối đe doạ chung. Nga đang bị Tây phương trừng phạt kinh tế sau vụ Crimea, sau vụ ảnh hưởng vào cuộc bầu cử Hoa kỳ, vào thêm vào đó nguồn lợi dầu khí bị thu hẹp; Nga lại muốn duy trì sự kiểm soát các nước láng giềng Trung Á, Đông Âu thuở nào từng là liên minh của Liên bang Xô Viết. Thực sự Nga bị Tây Phương cô lập về cả hai mặt kinh tế và chánh trị , dù Kremlin vẫn còn ở thế mạnh quân sự chưa ai vượt trội, cho nên qua sự hợp tác với TC , Putin sẽ có thêm ưu thế mở rộng hoạt động cho mình và cho Liên Minh Kinh Tế Âu-Á (EEU) đặc biệt hướng về vùng Đông Nam Á và Đông Bắc Á, tìm các nước không theo lịnh trừng phạt của Tây phương để tìm thị trường mới khác như Phi luật Tân, Indonesia, Nam Hàn, Việt Nam. Liên minh Kinh tế Âu-Á ( Eurasian Economic Union , thường được viết tắt EEU) là sáng kiến của Putin và do Nga đứng đầu , với 5 thành viên : Nga, Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan trong đó có 2 trong 5 nước Trung Á (Kazakhstan, Uzbekistan, Turmenistan, Tajikistan, Kyrgystan). Trung Á nằm vào vị trí chiến lược giữa các thị trường đang phát triển của Á Châu (Nam Á, Đông Á, Đông Nam Á và các thị trường giàu có Âu châu.
Đối với TC, với khối dự trử ngoại tế khá lớn, với Quỹ Con đường Tơ Lụa ( Silk Road Fund), Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng cơ sở Á Châu (AIIB ) và các ngân hàng TQ đứng phía sau chống lung kha1 vững chắc cho BRI , nhưng nhiều rủi ro khi “ đi ra ngoài” xuyên qua Trung Á ( Central Asia), là sân sau của Nga, Tập phải đối phó với vấn đề an ninh, một vùng đầy bất ổn chánh trị lại nôm nớp lo sợ khủng bố của Nhà nước Hồi Giáo, và nhiều nhóm quá khích, trong khi nội tình cũng không yên trong việc trấn áp các phong trào yêu nước tại Tân Cương, Tây Tạng, chưa kể nền kinh tế TQ cũng bắt đầu khựng lai; trong tình huống đó, Trung Á là nơi mà Putin là trùm khu vực có khả năng quản lý tình thế và ổn định khu vực. Nói cách khác TQ là người tạo cảnh (enabler), giàu phương tiện, là đại xì thẩu ( Big money! ), có khả năng thực hiện kế hoạch “Nhất đới Nhất lộ” còn Nga sẽ là người bảo vệ an ninh có “Big Gun”!Do đó không ai ngạc nhiên thấy“mạt cưa” và “mướp đắng “ hợp tác với nhau vì quyền lợi chiến lược, vì cả hai cùng chia sẽ lợi ích, để cả hai cùng thắng trong tham vọng tạo lập một khu vực Trung Á thạnh vượng (!) dưới sự kiểm soát của hai cường quốc độc tài, và nhờ đó Tập Cận Bình lấy đà đẩy mạnh cuộc đầu tư vào Âu châu.
Đánh dấu cho sự hợp tác Trung-Nga , từ nặm 2015 hai nước Nga và TC đã ký kết thoả thuận hợp nhứt BRI với EEU , giữa Liên minh Kinh tế Á-Âu ( EEU) với Sáng kiến Vành đai Con đường. Ngoài ra nên kể những dự án cụ thể giữa hai nước gồm hợp đồng khí đốt giữa Gazprom và CNPC (2014), Quỹ Con đường Tơ lụa - Silk Road Fund - đầu tư cho dự án Sibur (2017), dự án Yamal LNG (2015), dự án Western Europe-Western China highway, nối liền cảng Liannyungang trên bờ Biển Hoàng hải, TQ với cảng cạnh St.Petersburg dọc Biển Baltic, xuyên qua Kazakhstan. Hai cường quốc có vẻ vững tin sẽ vượt trội hoặc thừa sức cạnh tranh với siêu cường Hoa Kỳ, và chắc cả hai khó quên về tuyên bố của tổng thống Trump xem họ là hai kẻ thù trong “Chiến lược An ninh Quốc gia”. Nhắc lại tại “Diễn đàn đầu tiên Vành đai Con đường”(ngày 10/ 5/2017) tại Bắc Kinh, Tập ca ngợi Nga là một đối tác cột trụ tích cực của BRI , và Putin là người được Tập cho phát biểu ngay sau bài diễn văn khai mạc của Tập, để Putin có dịp quảng cáo lại dự án Đại Á-Âu (Greater Eurasia project )với cử toạ gồm nhiều lãnh đạo thế giới, doanh nhơn, học giả… Chánh sách thương mại, thuế má của Trump càng tạo sự gắn kết TC và Nga, điều này thấy rõ trong Thượng đỉnh “Tổ chức Hợp Tác Thượng Hải (SCO) tại Thanh Đảo gần đây (ngày 9-10/06/ 2018).
Khorgos là một cảng cạn (dry port) khổng lồ đang dựng lên trên một sa mạc xa xôi cạnh biên giới giữa Cộng hoà Kazakhstan và Trung Cộng trong kế hoạch “Vành đai Con đường” nhằm phát triển các tuyến đường bộ để chuyển vận hàng hoá trên xe lửa (loại standard gauge trains) từ nội địa Trung Quốc để sang qua xe lửa loại wider gauge (wider gauge trains ) trước khi cho xuất khẩu tới các thị trường châu Âu; theo báo chí cho biết chuyến xe lửa đầu tiên năm 2015 mang được 30 containers; năm 2017 chuyển vận gần 50 ngàn containers; chuyển vận như vậy chỉ mất từ 10-14 ngày , trong khi dùng đường biển sẽ mất 50 đến 60 ngày, nhưng so lại thì rẻ hơn đường bộ, dù thời gian ngắn hơn! Hàng hoá “Made in China” ào ạt đổ về hướng Âu Châu, nhưng chiều ngược lại thì quá ít; lại tình trạng nhập siêu cho Âu Châu. Trung Cộng đầu tư hàng tỉ đô la vào Kazakhstan , với kế hoạch BRI đổ vào dự án Đặc Khu Kinh tế Khorgos-Eastern Gates thành trung tâm (hub) quốc tế hàng đầu về thương mãi, vận tải, hậu cần. Zarakhstan là đối tác thương mại lớn nhứt của Trung Cộng, và có ảnh hưởng rộng lớn lên các quốc gia chung quanh. Hiện nay Cộng hoà Kazakhstan, độc lập từ năm 1991 sau khi Liên Xô sụp đổ, được trị vì với vị tổng thống già nua Nursultan Nazarbaye vốn là một lãnh đạo vào thời cộng sản từ năm 1990, ông có công xây dựng đất nước khá hơn, nhưng vẫn giữ lối quản trị độc tài mà vẫn còn nắm giữ ưu thế trong khu vực và uy tín quốc tế; Kazakhstan là thành viên của Liên Minh Á-Âu (EEU), cũng là thành viên của SCO, của Tổ chức An ninh và Hợp tác Âu châu (OSCE ). Kazakstan cũng là quốc gia sở hửu nhiều nguồn dầu khí mà TC rất ưa thích, lại là vùng sản xuất ngũ cốc, và hơn thế có quặn uranium trong lòng đất, cũng là thứ nguyên liệu Bắc Kinh đang cần.
Là khách hàng quan trọng của BRI, không rõ Kazakhstan đã lọt vào “bẩy nợ” của Bắc Kinh chưa, nhưng chánh phủ Kazakh nhắm mắt làm ngơ không dám mạnh miệng với Bắc Kinh khi công dân mình bị đàn áp giam cầm ở Tân Cương trong nhiều năm qua tại khu tự trị này ngày càng gia tăng đáng kể , từ việc lấy mẫu DNA cá nhơn, việc thâu hồi hộ chiếu, bỏ tù hàng loạt và việc giam giữ trong các” trại giáo dục cải tạo”; một số tù nạn nhơn là công dân Kazakhstan được trả về xứ nhờ sự can thiệp “tinh tế” của nhà nước Kazakh vốn là “đối tác tốt “của “Sáng kiến Vòng đai và Con đường”. Giáo sư Nargis Kassenova giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Á của Viện Đại học KIMEP (Almaty, Kazakhstan ) nói với Diplomat qua email “ Theo hiểu biết của tôi là vấn đề đã được nêu lên một cách ngoại giao để báo hiệu mối quan tâm, nhưng không gây ra sự phẩn nộ của chánh phủ Trung Quốc …” một phóng viên của đài RFE/RL nhận định về cách can thiệp của nhà nước cho các nạn nhân Kazakh ở Tân Cương rằng ngoại giao là một nghệ thuật tinh tế, đặc biệt khi nhơn danh cho một nước 18 triệu dân đi nói chuyện với đại diện của một quốc gia 1 tỷ 400 triệu dân”. (Chú thích # 17 & 18).
Theotin từ ác cơ quan bảo vệ nhơn quyền, từ giữa năm2017, Bắc Kinh tăng cường chiến dịch đàn áp và giam giữ hàng chục ngàn người Hồi Giáo Duy Ngô Nhĩ (Muslim Uyghurs) và các dân tộc thiểu số Hồi giáo (ancient Turkic Muslim people) khác trong đó có người dân tộc Kazakh tại các nhà tù và trại “giáo dục cải taọ “ ở những vùng phía tây khu tự trị Tân Cương, cạnh biên giới Kazakhstan. Bắc Kinh ngược lại tố cáo có cả trăm ngàn người Duy Ngô Nhĩ sống nhiều nơi trong nội địa TC đã vượt biên tham gia các nhóm Hồi giáo quá khích ở Trung Đông, Afghanistan, nhằm giải thích biện pháp trấn áp cực kỳ dã man của họ.
Tình cảm chống Trung Quốc từ vụ giam cầm công dân Kazakh ở Tân Cương càng thêm trầm trọng vì sự hiện diện các doanh nhơn và Hoa kiều càng ngày đông đảo hơn trong các khu đặc quyền kinh tế, họ tóm thâu hết các cuộc thầu, giành hết công ăn việc làm của người bản xứ; Tập Cận Bình khi thăm viếng thủ đô Astana ( Kazakhstan) năm 2013 đã thông báo hành lang kinh tế Trung Quốc-Âu châu sẽ xuyên qua chốt trọng yếu Kazakhstan, dân chúng Kazakh đoán trước điềm tai hoạ cho đất nước sắp đến nơi.
Năm 2016 một cuộc biểu tình với hàng ngàn dân chúng nổ ra khi tin chánh phủ Kazakh đề xuất tu chính luật lệ đất đai (Land Code) cho phép ngoại kiều, cụ thể là TQ, mua những vùng đất rộng lớn của Kazakhstan trước đây đã nhượng cho TQ theo thoả thuận năm 1999. Một video trên website TC lại phổ biến cáo buộc Kazakhstan đã chiếm đất của TQ khoản 44 triệu km vuông càng làm cho dân chúng thêm phẩn nộ (xem chú thích # 18).Lại thêm vụ vừa ăn cướp vừa la làng.
Vốn là một cộng hoà Xô-viết cuối cùng tuyên bố độc lập khi Liên bang Xô viết sụp đổ năm 1991, nhưng Kazakhstan ở thế phải tham gia Liên minh Kinh tế Á-Âu (EEU) do Nga đứng đầu, với bản chất bá quyền với các thành viên. Tháng Ba 15, 2018 Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov bổng dưng, nếu không nói là bất thường, cho biết việc Kazakhstan cung cấp hộ chiếu miễn thị thực cho công dân Mỹ phải cần sự chấp thuận của Liên minh Kinh tế Á-Âu (EEU), tức phải được Kremlin đồng ý. Đã có vấn đề phức tạp trong bang giao giữa Kazakhstan và các liên bang trong thời gian gần đây mà theo giới phân tích, phần nào cũng do sự lãnh đạo của vị tống thống Nazarbaev đã kém mạnh mẽ hơn khi ông trên đà lão hoá; thời điểm 3/15 mà Lavrov đặt vấn đề visa nhắc lại ngày Kazakhstan tổ chức lần đầu tiên với tư thế là nước chủ nhà cho hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Trung Á từ năm 1999. Phát ngôn viên bộ ngoại giao Kazakhstan (Anua Zaynakov) với giọng khá chua chát, và ông ta chờ khi Lavrov đến thủ đô Astana để đàm phán về Syria hôm 3/16 để đáp trả Lavrov rằng việc giới thiệu hay huỷ bỏ chế độ visa cho công dân nước ngoài là quyền của quốc gia nào có chủ quyền, và rằng EEU không phải là một liên minh chánh trị mà vai trò duy nhứt là quan tâm với việc hợp tác kinh tế.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy Tây phương rất quan ngại vào kế hoạch đầu tư của BRI mà Trung Cộng nổ lực tô điểm và quảng cáo trên Diễn đàn BRI 5/2017 tại Bắc Kinh; EU nói chung đã nhìn thấy hậu ý thầm kín của Tập Cận Bình, ngược lại các quốc gia Trung Âu và Đông Âu ( CEE cụm từ Anh ngữ viết tắt cho countries in Central and Eastern Europe) lại nhiệt tình hoan nghinh đầu tư của TQ mà quên đi cái giá phải trả về mặt kinh tế và chánh trị về sau.
Bản tin Handelsblatt ( Đức) ngày 17/04/2018 cho thấy con đường BRI dù là “đới” hay “ lộ” rồi cũng đến trạm cuối là Âu Châu cũng khá gập ghềnh, không được trơn tru. Đã có 27 trên 28 vị đại sứ EU đồng tình ký vào bản Báo cáo, như một tuyên bố chung, nhằm đưa vào nghị trình thượng đỉnh EU-TQ vào cuối tháng Bảy tại Bắc Kinh, với nội dung chỉ trích nặng nề và tố cáo “Dự án Silk Road” của TQ đi ngược lại chánh sách tự do hoá mậu dịch, nó còn tạo nên bất bình đẳng dành cho công ty TQ ở vào lợi thế nhờ vào sự trợ giá của nhà nước. Điều nhức nhối cho EU là một thành viên của mình là Hungary lại từ chối ký vào văn bản, một hình thức tuyên bố chung. Báo cáo còn chỉ trích tham vọng của Bắc Kinh nhằm tạo một mô hình toàn cầu hoá phù hợp với lợi ích riêng cho mình, và đồng thời “sáng kiến”chỉ theo đuổi mục tiêu chánh trị nội bộ như việc giải toả hàng hoá dư thừa do tình trạng “sản xuất quá tải” của TQ, và kế hoạch mở ra thêm thị trường xuất cảng. Các viên chức EU cho thấy TC có ý đồ chia rẻ châu Âu châu và tìm cách quan hệ đầu tư riêng với từng quốc gia thành viên EU hầu dễ bề thao túng . EU cũng như Hoa kỳ rất quan ngại TC trong kế hoạch đầu tư vào các ngành công nghiệp trọng yếu, các công nghệ nhạy cảm, về an ninh trong chương trình đầu tư hạ tầng cơ sở, về quyền sở hửu trí tuệ; EU đòi hỏi nguyên tắc minh bạch, tuân thủ luật lệ quốc tế, bảo vệ môi sinh, lao động cùng những luật lệ riêng của EU.”
Năm 2017 “Thượng đỉnh Trung Quốc – CEE “còn gọi thượng đỉnh “ 16+1 “đa phần là các nước Trung Âu và Đông Âu (CEE) và Trung Cộng do Hungary là nước chủ nhà luân phiên tổ chức, bàn thảo về kế hoạch đầu tư, về hạ tầng cơ sở đặc biệt về việc xây cất con đường sắt cao tốc Belgrade-Budapest ( nối liền thủ đô hai nước Serbia và Hungary). Hungary là thành viên chánh thức của EU, lẻ ra Bắc Kinh khi làm ăn với Budapest nên qua ngả EU cho phù hợp với nguyên tắc quan hệ ngoại giao luật lệ của Liên minh,thay vì đi đêm với Hungary; nhưng Hungary đã vấp phải “bẩy nợ” của BRI ; trong việc xây cất đường sắt cao tốc Belgrade-Budapest, Serbia phải vay 297,6 triệu USD và Hungary vay $2,1 tỉ ( billion) với China Exim Bank.
Theo Kế hoạch BRI một hệ thống đường sắt cao tốc mới sẽ được thiết kế nhằm chuyển vận hàng hoá từ TC theo đường Tơ lụa Hàng hải ( Twenty First Century Maritime Silk Road) đến cảng Piraeus ( Hy Lạp ) , từ đó phân phối đến các vùng khác trung tâm châu Âu! (nguồn: voanews.com/a/Serbia-start-contruction-chinese-funded-railway-budapest). Cảng Piraeus là cảng lớn nhứt và lâu đời nhứt của cộng hoà nghị viện Hy Lạp, năm bên bờ Địa Trung Hải, là quốc gia thành viên Liên Hiệp Âu châu (EU) từ 1981, lại là quốc gia nạn nhơn của chủ nghĩa đế quốc chủ nợ của Trung Quốc ( xem # 16 ) . Hải cảng mở ra thì hàng loạt công ty quốc doanh TQ đổ vào đầu tư với nhiều hợp đồng hàng tỉ đô la; Hy Lạp vốn đã khốn đốn vì nợ công từ lúc khủng hoảng tàì chánh năm 2009 ,nay thêm nợ vay từ kế hoạch BRI; trước mắt Hy Lạp không trả nỗi nợ thì phải đành thế chấp tài sản: năm 2016 một công ty TC ( Cosco Shipping) mua 51% cổ phần của cảng Piraeus; theo Reuters ( 22/09/2016) công ty này đã trả 315.5 triệu USD.
Biết khó bề tung hoành ở các khu vực giàu có Tây Âu, các lãnh đạo TC đi lùng các nước nhỏ phần lớn trong nhóm CEE, các nước trong cánh Western Balkans ( như Serbia, Bosnia, Albania…) với nền kinh tế , chánh trị bất ổn vẫn còn trong thời kỳ đang phát triển , quá cần vốn để mở mang hạ tầng cơ sở , mà lại gặp khó khăn để vay từ các định chế tài chánh tây phương ( WB,IMF) nay lại được cường quốc số hai mở hầu bao mà không đòi hỏi cải thiện nhơn quyền, hay phải tuân thủ các chuẩn mực trong chánh sách cho vay, với điều kiện bên ngoài có vẻ lỏng lẻo nhưng rồi khi nợ đáo hạn không trả nổi thì chỉ còn nước trao tài sản cho Bắc Kinh giữ giùm ,điển hình như vụ cảng Hambantota ở Shri Lanka.! Một tiền hội nghị thường niên cho định chế 16+1 “ hợp tại Sofia ngày 29-06-2018 do Bulgaria tổ chức để nghiên cứu kế hoạch phát triển BRI tại thượng đỉnh Trung Quốc-CEE dự trù ngày 9/7/2018 trong đó theo nghị trình có phần Bắc Kinh tiếp tục trấn an lời cáo buộc của bản báo của 27/28 đại sứ EU , và đặc biệt hơn của thủ tướng Đức Merkel trong dịp thăm Bắc Kinh (tháng 5/2018) đã phản đối mạnh mẽ tiến độ phát triển của tổ chức 16+1 nhằm vào sự chia rẻ nội tình EU khi các nước CEE này trên đường chuẩn bị hội nhập vào EU ; nguồn tin cho biết Thượng đỉnh EU-China sẽ khai diễn vào ngày 16/7/2018. Hiện tình cho thấy, với quá trình mang tính bành trướng, “Sáng kiến Vành đai Con đường “ khó bề thoải mái với Tây Âu khi đã tạo không khí nghi ngờ Trung Cộng chơi bài chia rẽ các nước châu Âu trong bối cảnh Brussels và Bắc Kinh đang đàm phán một thoả thuận đầu tư song phương.
Hoa Kỳ “lơ là “ thì TC nắm lấy cơ hội nhảy vào. Tại thượng đỉnh“Nhứt đái Nhứt lộ” lần thứ nhứt tháng 5/2017 tại Bắc Kinh Tập Cận Bình khi nghinh đón các vị lãnh đạo Mỹ Latin đã tuyên bố Mỹ Latin là phần mở rộng tự nhiên của “Đường Tơ lụa Hàng Hải của thế kỷ 21” và Tập cũng không quên cám ơn tổng thống Argentina Maricio Macri đã tham gia BRI; ngoài ra còn có mặt tổng thống Chi-Lê Michelle Bachelet; những quốc gia Chile, Peru, Boliva, Venezuala đều là thành viên của AIIB ( Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng Cơ sở Á Châu). Nhưng các nhà lập pháp Hoa Kỳ thì không thể “lơ là” khi TC vung hàng tỉ đô la đầu tư vào Mỹ Latin ( Latin America ) kể cả hợp đồng khai thác dầu khí với Venezuala và Mexico;ngoài ra TC còn đều đặng tăng cường quan hệ quốc phòng xuyên suốt khu vực kể cả với những quốc gia đồng minh của Hoa Kỳ như Columbia và Costa Rica; TC lại là thương gia vũ khí cung cấp cho vùng, kể cả vũ khí chiến lược; tất nhiên Quốc hội Hoa Kỳ cần biết mục tiêu của Sáng kiến Vành đai Con đường trong tham vọng độc chiếm sân sau của Mỹ.
Tư lịnh Bộ Chỉ huy Miền Nam (SOUTHCOM) Đô đốc Kurt Tidd trong buổi điều trần 2/2018 đã báo động với Uỷ Ban Quân vụ Thượng viện Hoa Kỳ ‘ Vành đai Con đường’ là một đe doạ cho Hoa Kỳ trong trong khu vực Mỹ La Tinh ( nguồn: BREITBART NEWS, by Edwin Mora, 15 Feb, 2018. ) ông cho biết TC đã cam kết $500 tỉ (billion) cho quỹ thương mại với nhiều nước Mỹ La Tinh và $250 tỉ đầu tư trực tiếp cho thập niên tới. Đô đốc Tidd nhận định TC đang tăng cường hoạt động kinh tế qui mô trong khu vực với tài trợ và cho vay không điều kiện ràng buộc, thực hiện lề lối thương mại không công bằng, không tôn trọng chuẩn mực lao động và môi trường, và luôn mở rộng ảnh hưởng với các đối tác quan trọng, và khuyến khích ngày càng nhiều nước tham gia vào kế hoạch phát triển hạ tầng cơ sở. Nhưng thách thức về an ninh đáng cho Washington quan ngại về việc Bắc Kinh chú trọng tiếp cận các trọng điểm chiến lược như Kinh đào Panama.
Từ 1997, bộ Tư lịnh Miền Nam Hoa Kỳ (SouthCom) dời từ Panama về Miami; năm 2000, Hoa Kỳ giao trả Kinh đào Panama và vùng đất liên quan cho chánh quyền Panama quản trị. Tháng Sáu/2017, Tổng thống Panama tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan và quay sang thiết lập quan hệ với TC; tháng 11/2017 tổng thống Panama Juan Carlos Valera Rodriguez thăm TQ , mở đại sứ quán ở Bắc Kinh và lãnh sự quán tại Thượng Hải, và không quên ký với Tập Cận Bình 19 thoả thuận, trong đó thoả thuận quan trọng nhứt là đưa Panama vào Sáng kiến Vành đai Con đường! Với nền kinh tế thứ nhì chỉ sau siêu cường Hoa Kỳ, và với sức mạnh hậu cần, Trung Cộng đẩy mạnh phát triển con Kinh đào chiến lược Panama , nhiều doanh nghiệp từ Hoa lục đổ xô về Panama , nhiều dự án phát triển hai bên kinh đào, và tích cực tham gia nhiều công trình hạ tầng cơ sở quan trọng ( tàu điện ngầm, xây cầu trên kinh đào, trung tâm hội nghị). Theo nguồn tin về phía Đài Loan, trong trao đổi thiết lập ngoại giao, Trung Cộng đã cung cấp khoản vay không lời trị giá 3 tỉ đô la cho chánh phủ Panama. Một cái giá quá rẻ để có được một vị thế quan trọng kinh tế-chánh trị-địa chiến lược là kinh đào Panama, là điều mà Đô đốc Tư lịnh SouthCOM đã trình cho Uỷ ban quân vụ Thượng viện; đô đốc Tidd kết thúc bài báo cáo với quí nghị sĩ rằng Trung Quốc đang tăng cường vai trò đối thủ cạnh tranh với Hoa Kỳ tại Mỹ Latin.
Trước đó, ngày 12-01-2018, Diễn đàn Trung Quốc và Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latin và Caribbean (CELAC) kỳ hai họp tại Santiago, Chile ( nước chủ nhà ) nhằm siết chặt sự hội nhập của Mỹ Latin , và cố ý làm giảm ảnh hưởng của Washington; và Ngoại trưởng Vương Nghị cho biết khu vực này là “ một sự phù hợp tự nhiên cho “sáng kiến “, Vương tiếp tục quảng cáo thương hiệu BRI : “ TQ luôn cam kết con đường phát triển hoà bình và chiến lược đồng hưởng lợi win-win …” và Vương Nghị cũng không quên mời gọi đối tác tham gia vào “sáng kiến”. CELAC thành lập năm 2011 tại Venezula, gồm 33 thành viên, nhưng không có Mỹ và Canada.
Thật vậy“Con đường Tơ lụa Hàng hải TQ của thế kỷ 21”tiếp tục vai trò của kẻ đối thủ cạnh tranh với Mỹ tại Caribbean, lại được lúc Tổng thống Trump đảo ngược chánh sách bình thường hoá quan hệ với Cuba mới vừa phục hồi vào thời Obama; Trump tăng cường cấm vận, hạn chế kinh doanh và sự đi lại của công dân Mỹ làm hụt hẫng hi vọng Havana trông chờ tư bản Hoa Kỳ; Mỹ và Cuba vốn là cựu thù thời chiến tranh lạnh. Trump “lơ là’ thì Bắc Kinh điền vào chỗ trống; Cuba tìm cách tăng cường thương mại với Trung Quốc và tham gia Sáng kiến Vành đai Con đường, lại muốn có vai trò như một “nút khu vực”( region node ) có thể đưa kế hoạch này lan rộng khắp Mỹ Latin và Caribbean. (trích phát biểu của Antonio Carircarte , thứ trưởng đặc trách ngoại thương và đầu tư Cuba với đại sứ TC Chen Xi tại Cuba vào dịp Hội chợ Thương mại Quốc tế Havana ( FIHAV/ 2017). Một loạt bài tường thuật về tác động của BRI tại Cuba do Văn phòng Phát thanh và truyền hình Cuba” (OCB) điều hành, nay vẫn tiếp tục đăng trên VOAnews (từ May /2018 , trong mục “The Dragon’s Reach “) cho thấy Trung Cộng hiện nay là đối tác thương mại lớn nhứt của Cuba, và đã ký kết nhiều thoả thuận đẩy mạnh đầu tư phần lớn vào Cảng Mariel , với các dự án vào TelCom, thương mại, năng lượng mặt trời và công nghệ sinh học. Tại Hội thảo Quốc tế và Triễn lãm Công nghiệp Cuba kỳ ba (CubaIndustria-2018) với khoản 30 nước tham dự trong đó có sự hiện diện của phái đoàn doanh nhơn TQ là đông đảo nhứt ; mục đích chánh , theo lời Bộ Trưởng Công nghiệp của đảo quốc này là tìm sự thu hút vốn nước ngoài và doanh nhơn để thành lập liên doanh và phát triển các lãnh vực kinh tế chiến lược. TC hiện nay là nước đầu tư lớn nhứt và cũng là chủ nợ lớn nhứt của Cuba. Cuba nói cần thêm đầu tư của TQ, như ngành du lịch. Tại buổi hội thảo, Cuba đặc biệt trình bày về lợi thế đầu tư tại Đặc Khu Kinh tế Mariel, cách Havana 50km, một dự án hạ tầng cơ sở lớn nhứt của đảo quốc này.
Cảng Mariel hiện nay chỉ hoạt động khoản 50% khả năng , Cuba lại bị Hoa Kỳ cấm vận, chuyển vận hàng hoá từ cảng này riêng về Mỹ ( như cảng Tampa Florida ) đã bị hạn chế. Không biết chủ nợ Bắc Kinh toan tính gì với cảng Mariel này khi Cuba không trả nổi nợ dù đã nhiều lần đáo hạn và nhiều lần” tái cơ cấu”. Theo Bộ trưởng đầu tư và thương mại nước ngoài, Cuba hàng năm cần 2, 5 tỉ ( billion) đô la đầu tư từ nước ngoài để đạt được sự phát triển bền vững.
Không biết phát biểu của tổng thống Pence tại Đại hội đồng OAS tại White House tháng Sáu/2018 về cam kết của Hoa Kỳ với Mỹ Latin có phục hồi lại ảnh hưởng một khi nó đang bị xoi mòn và đang rơi dần vào tay hoàng đế đỏ TC( Xem chú thich # 22).
Nhìn chung, kế hoạch BRI giúp Bắc Kinh mở ra nhiều thị trường mới ở Mỹ Latin, và với sách lược đầu tư theo mẫu “kinh tế chủ nợ” vào hoạt động xây dựng hạ tầng cơ sở, nhứt là tại những quốc gia nghèo chẳng những không đem lại phồn vinh mà có khi đưa họ vào “bẩy nợ”; BRI cũng nhằm giải toả tình trạng sản xuất quá dư thừa; tham vọng của BRI xâm nhập nơi đây cũng vì vùng nầy giàu về là nguyên liệu ( nickel, đồng. thiết, kẻm ,platin,sắt, dầu khí đốt… ) và TC cũng không quên chú trọng đến các quốc gia nằm trong vị thế chiến lược như Panama, BRI đẩy mạnh việc nối kết đối tác trong khu vực với phần còn lại của thế giới như Dự án thiết lập sợi cáp quang ( fiber-optic cable) dưới lòng biển dài 19.000 km, nối liền China với Chile, tức nối kết Á châu với Mỹ Latin.
Hiện nay chánh phủ Vanuatu nợ nước ngoài $440 triệu, trong đó Bắc Kinh chiếm gần phân nữa , trong một quốc gia với GDP (PPP) chỉ vào khoản $1 tỉ USD ( năm 2017).
Lộ trình bành trướng nam tiến của BRI khiến chánh quyền Úc báo động và chuẩn bị chương trình tài trợ cho các quần đảo nhỏ này; nhưng liệu còn kịp ngăn chặn được sự thao túng của Bắc Kinh? Chậm còn hơn không ! Bước đầu Úc đã đề nghị tài trợ cho Vanuatu $14 triệu USD trong lãnh vực giáo dục, 400.00 đô Úc để giúp phát triển chánh sách mạng và an ninh mạng, nhằm ngăn ngừa công ty Huawei TQ tham gia các dự án viễn thông ; cùng lúc hai nước cũng thảo luận về hiệp định an ninh.
Thủ tướng Úc Malcolm Turbull cũng thuyết phục thủ tướng Rick Houenipwela của quần đảo Solomon huỷ bỏ thoả thuận ký với Tập đoàn Viễn thông Huawai (TQ) về việc xây dựng một tuyến cáp quang internet ngầm dưới biển.
Trước tham vọng Bắc Kinh bành trướng xuống phía nam , tờ báo Sydney Morning Herald mở cuộc thăm dò dư luận: “ Liệu Úc có nên ủng hộ “Sáng kiến Vành đai Con đường” của Trung Quốc”? Kết quả phổ biến ngày 26-06-2018 cho thấy có 59% nêu ý kiến nên tránh yểm trợ sáng kiến này. Theo AFP loan tin ngày 29-06-2018, Quốc Hội Úc vừa chánh thức thông qua luật ngăn chặn nước ngoài can thiệp nội bộ Úc, giữa lúc có nhiều lo ngại việc Bắc Kinh gây ảnh hưởng vào nền chánh trị Úc, một vấn đề đã được cơ quan tình báo Úc nêu lên trước đây.
Úc là thành viên của “Tứ giác Kim cương” thường gọi ngắn gọn là Bộ Tứ (Quad ) bao gồm bốn cường quốc dân chủ là Mỹ, Ấn độ, Úc, Nhựt vừa mới “ hồi sinh”sau một thập niên trùm chăn trước đà tấn công không ngừng nghỉ của “Vành đai và Con đường” , sau khi tổng thống Trump tuyên bố tại Hội Nghị APEC 2017 “Hướng đến khu vực Ấn độ Thái Binh Dương tự do, mở và thạnh vượng”
Tham vọng đẩy Hoa Kỳ ra khỏi vùng màu mở, Bắc Kinh xử dụng tối đa công cụ BRI trong kế hoạch đầu tư vào ASEAN một cộng đồng mênh mông trải dài từ đất liền của bán đảo chồm qua Biển Đông kết nối với các quốc gia quần đảo Indonesia, Philippines, Brunie , tổng cộng mười nước với nhiều khác biệt chánh trị, tôn giáo, kinh tế ,ngôn ngữ. TC với sách lược “predatory economics” như đã áp dụng khắp nơi, vung tiền cấp tín dụng cho một số các quốc gia đang phát triển-vừa nhỏ vừa nghèo - cần tư bản của TQ để phát triển hạ tầng cơ sở dù một số nước này đã từng nhận tài trợ từ các định chế tài chánh quốc tế ( WB, IMF, ADB). Theo dự tính của Ngân hàng Phát triển Á Châu thì Đông Nam Á cần chi $2,76 ngàn tỉ USD vào hạ tầng cơ sở tính đến năm 2030 để có sự tăng trưởng kinh tế bền vững. Nhưng phương cách tài trợ ma mãnh, cách cho vay “dễ dãi”, không đòi hỏi điều kiện nhơn quyền, minh bạch, công bằng, chuẩn mực quốc tế nên BRI lại dễ thu hút trên dưới nửa tá khách hàng của “Cộng đồng kinh tế ASEAN”, và do đó khiến nhiều quốc gia với những lãnh đạo đầu óc đặc sệt làm vua không giới hạn, lại tham nhũng, lại muốn học đòi theo mô hình XHCN theo đặc trưng TQ, rốt cuộc trên đường dài rồi cũng sập vào “bẫy nợ”, không khả năng hoàn trả nổi khoản vay, nước sở tại tức nay là con nợ phải nhượng lại cổ phần cho công ty quốc danh Trung Quốc đưa đến nguy cơ mất chủ quyền và lãnh thổ; cái tội là người dân và con cháu họ phải nai lưng gánh lấy mãn đời.
Tiến sĩ Murray Hiebert trong Chương trình Đông Nam Á của CSIS ghi lại quy mô các dự án được bàn thảo trong một hội nghị bàn tròn với các chuyên gia thượng thặng ( 04-17-2018 )cho thấy vì vượt quá khả năng tài chánh để thực hiên dự án nên rồi các nước cũng quay tìm nguồn vốn từ BRI của TC hay từ Đối tác về Cơ sở hạ tầng Chất lượng của Nhựt ( Japan’s Partnership for Quality Infrastructure ) .
Philippines của Duterte kế hoạch dành $20 tỷ USD trong ngân sách tài khoá 2018 cho xa lộ, cho tuyến đường sắt bắc qua quần đảo. Malaysia cần trên $50 tỷ USD cho Dự án Liên kết Đường sắt Bờ Đông và đường sắt cao tốc nối kết Kuala Lumpur với Singapore và 2 đường ống, riêng TC cho vay $ 23 tỷ ( vừa bị thủ tướng Mahathir Mohamad cho đình chỉ cả ba dự án). Thái Lan cam kết $46 tỷ USD cho Dự án Hành lang Kinh tế Phía Đông ( EEC/Eastern Economic Corridor), phần lớn vốn moi ra từ đầu tư trực tiếp nước ngoài ( foreign direct investment ), công tư đối tác hợp doanh ( PPP/private-public partnership ) và nguồn vốn nhà nước. Indonesia thông báo 200 dự án hạ tầng cơ sở nuốt vốn khoản $70 tỷ USD cho tới năm 2019. Cũng theo tường thuật của chuyên gia Murray Hiebert, Việt Cộng cũng đã cam kết $6,6 tỷ USD nhưng cho biết còn cần thêm 480 tỷ USD ưu tiên cho các dự án tính đến năm 2020, kể cả dự án đường cao tốc-100 mile nối Hà Nội với Sài Gòn. ( chú thích # 26 ).
Sau đây xin ghi lại một vài trường hợp nghiên cứu( cases study) về các mô hình phát triển với dự án BRI tại ĐNA để theo theo dõi lợi ích, thủ đoạn của Con đường tơ lụa thời nay của họ Tập.
Tổng công ty đường sắt Trung Quốc đương nhiên quản lý công trình xây cất; có 6 nhà thầu cũng là TQ trách nhiệm cho 6 đoạn đường sắt; dự án cần độ 50 ngàn công nhơn đa phần là người Hoa. Nợ đáo hạn trong vòng 20 năm với lãi xuất hàng năm 3%. Doanh thu do khai thác mỏ bauxite và ba mỏ bồ tạt ở Lào được xử dụng để bảo đảm khoản vay của Trung Quốc; theo hợp đồng đầu tư TQ sẵn lòng cho chánh phủ Lào vay thêm nếu Lào không thể chia sẽ 30% của 6 tỷ USD; cầm chắc là phải vay thêm khi Lào là một quốc gia vừa nhỏ lại vừa nghèo. Dự án ban đầu định khởi công năm 2011 và hoàn tất vào 2015, nhưng vì lý do chánh trị và tài chánh, dự án đã dời lại và sẽ hoàn thành vào năm 2021.
Một vùng đất 3800 ha (9500 mẫu Anh) cần cho dự án tất nhiên cần phải được dọn sạch cho việc thiết lập tuyến đường, và cảnh chiếm hữu đất đai, ruộng vườn, tài sản của dân chúng đã xẩy ra, cũng giống như các vụ CSVN cướp đất của dân trên khắp nước . Dự án phỏng tính phải dời bốn năm ngàn căn nhà mà đến nay chưa ai được bồi thường hay được cho dân chúng biết kế hoạch di dời. Theo lời của một cư dân trong khu vực Luang Prabang , cố đô của Lào, đã phải từ bỏ ngôi nhà và đất đai của mình cho dự án, nói với RFA “ Chúng tôi biết nghĩ chắc sẽ được bồi thường, nhưng chúng tôi không thể biết được khi nào sẽ được trả tiền”!. Cũng như tại CHXHCNVN, tại Cộng hoà dDan6 chủ Nhơn dân Lào tất cả đất đai thuộc về nhà nước quản lý, pháp lý bồi thường nếu có cũng không công bằng so với giá thị trường; dân chúng Lào lo lắng về sự thiếu minh bạch trong cách thanh toán trong một quốc gia khét tiếng về tham nhũng , lại không có cơ quan truyền thông độc lập.
Công trình cần phải đẩy mạnh theo lời một quan chức nhà nước Lào cho” đúng quy trình”; dự án đường sắt sẽ có 72 đường hầm xuyên qua núi và 170 cây cầu, tổng cộng chiều dài chiếm 250km trên tuyến đường sắt TQ-Lào 420 km, thêm vào 33 trạm , và trạm chánh dọc theo tuyến đường tại 3 tỉnh Luang Nam Tha, Oudamxay và Luang Prabang. Cảnh quan , môi trường, môi sinh, đời sống dân Lào đang bị xáo trộn lớn lao.Dân Lào quả rơi vào hoàn cảnh khố khó.
Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu chi tiêu lớn lao cho dự án con đường sắt, vào hạ tầng cơ sở có giúp ích được bao nhiêu cho người dân Lào, bao nhiêu lọt vào túi tham nhũng, hay đổ vào mục chi tiêu lảng phí, kẻ thủ lợi vẫn là Bắc Kinh là kẻ thắng cuộc, không có chuyện win-win ở đây. Lãnh đạo Lào thì không còn lựa chọn nào khác ngoài chấp nhận kế hoạch đầu tư lớn lao và tốn kém , khi quốc gia vừa nhỏ vừa nghèo lại cần xây dựng hạ tầng cơ sở , phát triển đất nước ;nguy cơ chủ quyền đất nước bị xâm phạm dưới ảnh hưởng đòn bẫy kinh tế; còn có thể rơi vào “bẫy nợ” khi nợ công quá lớn, mà lại số tiền vay quá mức trong giao dịch không minh bạch rất thường xẩy ra với chủ nợ là Bắc Kinh!
Năm nay 1918 đánh dấu năm thứ 60 ngày bang giao Campuchia-TQ ( 1958-2018 ), thủ tướng Lý Khắc Cường viếng thăm Phnom Penh để cùng thủ tướng Hun Sen để giám sát việc ký kết 19 thoả thuận mới ( ngày 11/01/2018 ) đánh dấu mối quan hệ chiến lược hai nước đi vào tầm cao , đẩy mạnh chương trình xây dựng hạ tầng cơ sở cần thiết để phát triển đất nước nhưng cũng cho thấy quyết tâm của Bắc Kinh cũng cố và tăng cường sự hiện diện của mình chẳng riêng gì ở đất Chùa tháp này mà trên cả khu vực Đông Nam Á. Phnom Penh đã trở thành con chốt đắc lực nhứt của TQ theo chỉ đạo Bắc Kinh trên bàn cờ chánh trị ASEAN ( đặc biệt trong việc TC hung hăng xâm lược Biển Đông cũng như quân sự hoá các đảo Hoàng Sa, Trường Sa).
Tiến sĩ Darren Touch trên Diplomat ngày 2/02/2018 có bài phân tích rất đặc sắc “ What Does Chinese Investment Mean for Cambodia”?.
Khu Đặc quyền Kinh tế Sihanoukvillepha, Đường cao tốc Phnom-Penh-Sihanoukville, một phi trường mới cho Nam Vang là những công trình mới của Sáng kiếng Vành đai Con đường, và tiềm năng đầu tư đang tiếp tục nở rộng. Bộ mặt Sihanoukville hoàn toàn biến thể, lấp lánh màu sắc rực rỡ với những thương hiệu quảng cáo bằng chữ quan thoại; nhiều Casino do người Tàu dựng lên mọc lên như nấm, khiến Sihanoukville được mang thêm biệt danh thành phố Macau II. Số người Hoa nay đã leo lên hàng chục ngàn người trong khi Sihanoukville có độ 250.000 dân. Chưa hết, theo thoả thuận mới nhứt ký với Băc Kinh sẽ có 2 triệu du khách thăm Campuchia và thương mại song phương hai nước được gia tăng vào mức $6 tỷ USD vào 2020, nhưng ai cũng đoán được cán cân mậu dịch thâm hụt sẽ nghiêng về phía nào; cũng không rõ bao nhiêu phần trăm du khách sẽ “chui” ở lại để làm ăn; hoạt động kinh tế tại Sihanoukville nay do người Hoa nắm. Thống đốc tỉnh Sihanoukville đã báo cáo với Bộ trưởng Nội vụ phác thảo những nổi bất bình mà người dân Campuchia địa phương phải đối mặt;đại để là người Tàu giành hết công ăn việc làm; năm qua dân nước ngoài xin giấy phép lao động chiếm 69% ; hoàn cảnh khá nhạy cảm cho vị thống đốc vừa phải phục lợi ích cho Phnom Penh vừa cho tỉnh mình!
Thủ tướng Hun Sen bất chấp trước các nhóm hoạt động xã hội dân sự hay cán nhóm chánh trị bất đồng chánh kiến nói lên nỗi bất bình về thái độ lệ thuộc vào TQ, về các chương trình phát triển làm khốn khổ người dân.
Hunsen không còn quan tâm vì đến lời cảnh cáo về các vi phạm nhân quyền EU, Hoa Kỳ ; ông ta dẹp đối lập và kế hoạch làm thủ tướng dài dài theo gương chủ tịchTập Cận Bình; phát ngôn viên đảng cầm quyền Campuchia, ông Sok Eysan đã tuyên bố, Trung Quốc hoạt động rất tốt với chế độ độc đảng, thế thì tai sao Campuchia lại không thể như vậy! Quan hệ TC-Campuchia có vẻ nồng ấm, nhưng trong đó chỉ cóTập và Hun Sen là hai kẻ cùng thắng “win-win”, chỉ dân xứ Chùa Tháp khốn khổ, chủ quyền đất nước bị xâm phạm; người dân Kampuchia sống sót sau thời kỳ diệt chủng dưới thời Khờ -me đỏ Pol Pot tay sai của Trung Cộng thì ngày nay lại chịu sống dưới chế độ độc tài Hunsen cũng là thừa sai của Bắc Kinh.Một thành quả của Sáng Kiến Vành đai Con đường!
Nhưng lộ trình của “Con đường Tơ Lụa” của Trung Cộng không phải lúc nào cũng phẳng phiu,thẳng tắp; âm mưu kế hoạch của họ đã lộ diện và bị phản khán ở nhiều nơi : Miến điện ( cảng Kyaupyu), Sri Lanka ( cảng Hambanantota ), Pakistan ( cảng Qwadar), cảng Djibouti, cảng Sihanoukville cũng như sự kiện chánh trị gần đây ở Mã Lai.
Các đại biểu quốc hội bù nhìn Việt Cộng đã không dám “bấm nút”thông qua “dự luật Đặc khu” bán nước theo đúng nghị trình phải là ngày 15/6, trước phản kháng và sự phẩn uất cực độ của toàn dân , trước nguy cơ mất nước vào tay Trung Cộng với sự toa rập của tập đoàn cộng sản Hà Nội ; cả bộ chánh trị, quốc bù nhìn và chánh phủ Việt Cộng buộc phải lùi bước, hoản lại một thời gian ( có thể vào tháng 10/2018 ) nói là để giải thích và lấy thêm ý kiến của dân về tiến trình cũng như lợi ích của ba dự án Vân Đồn , Bắc Vân Phong và Phú Quốc ! Lại bày kế hoản binh.
Trong nhiều thập niên qua, khi biết được kế hoạch nhà nước CSVN sẽ chánh thức “khai sanh” dự luật Đặc Khu kinh tế, Vân Đồn, Bắc Phong Vân, Phú Quốc các nhóm lợi ích cấu kết với giới chức quyền VC , phía sau lại có tỷ phú TQ chống lưng, ào ạt vung tiền đầu tư vào 3 địa điểm trên ,và đã thực sự sanh hoạt tương tự như các Khu kinh tế , họ tranh nhau đầu tư vào địa ốc , du lịch với những dự tính mở casino, nhà điếm.
Các loại khu kinh tế, khu kinh tế cửa khẩu , khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển đã được nhà cầm quyền CS đề xuất quy hoạch trong những đầu thập niên 2000s ; theo một vài tài liệu thì khu kinh tế Vân Đồn và Bắc Vân Phong đã đi vào hoạt động từ năm 2006, khu kinh tế Phú quốc từ năm 2013 và cho đến năm rồi ( 17/03/2017 ) cả ba được Bộ Chánh Trị CSVN họp bàn ( theo lịnh Bắc Kinh )để thành lập Đơn vị hành chánh kinh tế đặc biệt, và để rồi năm sau đó được quốc hội bù nhìn VC dự định đem ra biểu quyết hôm 15/06/2018 nhưng đã phải đình hoản trước sự phản kháng quyết liệt của toàn dân .
Đầu tư trên 3 Đặc khu Kinh tế là âm mưu lộ liễu của kế hoạch BRI dùng tiền đổi đất, xâm chiếm lãnh thổ như họ đã thực hiện các dự án bâu-xit trên Tây nguyên, sách lược diệt chủng Formosa, với dự án gang thép ; doanh nhơn người Hoa thì tràn ngập trong các nghiệp vụ đầu tư địa ốc, thuê đất trồng rừng, dự án xây cất Chinatown (như dự án khu thương mại Bình dương) và xin nhắc lại kẻo quên, những bài học cho ai chưa học : cảng Hambantota ở Sri Lanka, cảng Qwadar ở Pakistan, cảng Pireus ( Hy Lạp ), dự án đường cao tốc Bar-Poliga xứ Montenegro [nối liền cảng Bar từ bờ Biển Adriatic với nước láng giềng Serbia [ Montenegro và Serbia thuộc nhóm các nước Western Balkans, là những quốc gia ứng viên vào EU, mà TC muốn tách họ ra để có những hợp tác song phương, điều mà EU tố cáo TC cố ý chia rẽ Âu châu.]
Đại hoạ mất nước gần kề do tập đoàn thừa sai Hà Nội hết lòng cúc cung phục vụ tham vọng Bắc Kinh. Một Việt Nam tự do dân chủ pháp trị phú cường nằm trong ý chí và lòng quyết tâm của nhơn dân trong nước, dứt khoát không hoà giải hoà hợp với nguỵ quyền Hà Nội; một chế độ độc tài toàn trị phải ra đi; môi trường cho cuộc cách mạng dân chủ dưới ánh sáng của chủ nghĩa dân tộc sanh tồn đã ló dạng, mồi lửa cho cuộc nổi dậy âm ỉ đó đây. Không ai nghĩ Liên Xô phải tan rã, cộng sản Đông Âu rồi cũng sụp đổ, nhơn dân kể cả những người cs hồi tâm đã xô ngả Bức tường Bá Linh. Chánh nghĩa phải thành công.
Năm 2013, Chủ tịch TQ tập Cận Bình phát động Sáng kiến Vành đai Con đường, một chánh sách ngoại giao trong nổ lực đầu tư hơn một ngàn tỷ đô la vào dự án xây dựng đường , cầu cống, đường rầy, cảng , phi trường và nhiều công trình hạ tầng cơ sở khác trên các tuyến đường thương mại nhằm phục vụ lợi ích cho Trung Quốc. Nhưng kế hoạch không chỉ là kinh tế , mục tiêu xây dựng ảnh hưởng chánh trị , uy thế quân sự ,mở rộng quyền lực mềm của TQ trên lộ trình của BRI mới là tham vọng của hoàng đế đỏ. “ Sáng kiến “ đã tác động lên cuộc sống con người, môi trường nhiểm độc, biến đổi cảnh quang, thay đổi khí hậu và làm nghiên đổ cán cân địa chánh trị tại nhiều nơi trong số gần 70 nước tham gia kế hoạch “ Nhứt đới Nhứt lộ” mà nay gọi là “Sáng kiến Vành đai Con đường” .
Từ một đất nước nghèo đói vì chủ nghĩa điên khùng của Mao, TC ngày nay ngang nhiên trồi lên như một cường quốc kinh tế số 2 nhờ các lãnh đạo kế tiếp từ Đặng Tiểu Bình và sau này là Tập Cận Bình đã kết hợp kinh tế thị trường định hướng trong chế độ XHCN mang màu sắc Trung Quốc dưới sự lãnh đạo độc tài, toàn trị của ĐCSTQ. Liệu Sáng kiến Vành đai Con đường có cứu nổi kinh tế TQ đang lao dốc, tăng trưởng đang chựng lại, nợ nầng leo cao vút trong bối cảnh chiến tranh thương mại với siêu cường Hoa Kỳ? và phản ứng tiêu cực khắp nơi từ Tây phương, những nước tham gia, và ngay cả những quốc gia đang lâm vào bẫy nợ. Có thể nói đây là thời cơ thuận lợi cho dân tộc Việt Nam đẩy mạnh công cuộc đấu tranh xoá sổ dự luật Đặc quyền Kinh tế trong quyết tâm giải trừ chế độ CSVN.
Mùa Tưởng niệm Giáo sư Nguyễn Ngoc Huy
Tháng 07 năm 2018
Tài liệu tham khảo:2.”China’s Maritime Silk Road: Strategic and Economic Implication for the Indo-Pacific” /CSIS/April 2.2018 http//:csis.org/analysis/chinas-maritime-silk-road.
3.VOA tiếng Việt tin trích ngày 13-04-2018-IMFcảnh báo: “Sáng Kiến Vành đai Con đường” (BRI) tiến triển, cần đề phòng rủi ro nợ tiềm tàng đối với các quốc gia đối tác tham gia vào các dự án chung.
4.Theo báo cáo Center for Global Development đăng ngày 4 March năm 2018 , tám quốc gia khách hàng của BRI rơi vào rủi ro nợ cao nhứt khó có khả năng hoàn trả: Pakistan,Djibouti,Maldives,Lao,Mongolia,Montenegro,Tajikistan,KyrgyzStan);có thể tìm xem toànbài trên http://www.cgdev.org/publication/examining-debt-implications-belt-and-road-initiative-policy-perspective.
5.”How Big Is China’s Belt and Road?” By Jonathan Hillman ( csis.org/analysis/how-big-chinas-belt-road.)
6.”China’s New Revolution-The Reign of Xi Jinping “By Elizabeth Economy/Foreign Affairs /May/June 2018
7. ”Xi Jinping and China’s Return to One-Man Rule”By Quinn Marschick/March 15,2018/The Diplomat.
8.VOA news: “THE DRAGON’s REACH-Tracking China’s Economic Power Play”- Dự Án“ The Dragon’s Reach” tổng hợp các báo cáo về “Sáng Kiến Vành đai và Con đường” (BRI) từ 5 cơ quan truyền thông độc lập của BBG ( Broadcasting Board of Governors): Voice of America,Middle East Broadscast Networks, Radio Free Europe/Radio Liberty, Radio Free Asia and the Office of Cuba Broadcasting.
9.”Return of The Quad”The /Diplomat May/2018 By Jeff Smith,Yuky Tatsumi, Rajestwari Pillai Rajagopalan, Rory Medcaff and David Brewster.
10.”Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Việt Nam: Thách thức và Triển vọng” By Lê Hồng Hiệp / April 12,2018/trên Tập san Nghiên Cứu Quốc tế (nghiencuuquocte.net)
11.0.”What China Thinks of the Indo-Pacific Strategy” By Dingding Chen/The Diplomat/May 2018
12.”EU Ambassadors Condemn China’s Belt and Road Initiative” By Ravi Prasad/21/April/2018/THE DIPLOMAT
13. “ The Backlash to Belt and Road-A South Asian Battle Over Chinese Economic Power”By Andrew Small/Feb 23,2018/MAJALLIA ( ArabMagazine)
14.”Predatory Economics and the China Challenge” By Matthew P.Goodman/ csis.org/analysis/predatory-economics-economics-and-china-challenge. Volume VI,Issue 11,November 21, 2017
15.”China’s Predatory Ecomics and How to Stop It” by Howard Richman…/October 25,2017/American Thinker.
16. “ China’s Creditor Imprialism” by Bramah Chellaney, Project Syndicate, December 20,2017
17.”Khía cạnh địa chính trị của Đồng thuận Bắc Kinh-Moskava” của Trần Quang Biên dịch, đăng trên Nghiên cứu quốc tế” ngày 03-03-2018 Nguồn :Enrico Cau, “The Geopolitics of the Beijing-Moscow Consensus” The Diplomat. õ/01/2018.
18.” Tổ chức Hợp tác Thượng hải” (SCO) nay gồm 08 quốc gia thành viên thường trực : Nga,TC, Kazakhstan,Kyrgystan,Tajikistan,Uzbekistan,Pakistan và Ấn độ; và các quốc gia quan sát (observer states): Belarus,Mongolia, Iran,Afghanistan.
19. “ Carefull, Kazakhstan Confronts China About Kazakhs in Xinjiang Re-Education Camp” By Catherine Puts/ June 14, 2018/The Diplomat.
20.”Kazakhs hit out at China’s Travel Ban”/RFA 2017-06-20
21.”Serbia Start Construction of Chinese-funded” Railway to Budapest/VAOnews November 28, 2017 By Reuters
22.”Remarks by Vice President Pence During a Protocolary Meeting at the Organization of American States.” Foreign Policy| Issue on May 7,18.
23.”The challenging Geopolitic of the Port at Chabahar” By Harsh V.Pant December 12,2017 | The Diplomat
24. Sáu Hành lang kinh tế kết nối trong Sáng Kiến Vành đai Con đường : 1. China-IndoChina Peninsula Economic Corridor 2. Bangladesh-China-India-Myanmar Economic Corridor 3. China-Pakistan Economic Corridor 4. China-Central and West Asia Economic Corridor 5.New Eurasian Land Bridge Corridor 6.China-Mongolia-Russia Economic Corridor.
25. “ Đặc Khu Kinh tế-Thảm hoạ mới” Bài viết của Trần Văn đăng trên voatiengviet ngày 25/05/2018.
26. “Southeast Asia Financial Integration and Infrastructure Investment: What role for the United States?” Written by Murray Hiebert | CSIS, May 25/2018.
27. “ China’s Ruling Party has Branches on University Campus around the World” by Gao Feng for RFA Radio Free Asia | 19-04-2028.
