Đào Văn Bình
Nhìn Lại Thế Kỷ 20 (Kỳ I)
Chúng ta đang ở vào năm thứ 18 của Thế Kỷ 21 và chỉ còn 82 năm nữa nhân loại sẽ bước vào Thế Kỷ 22. Có rất nhiều biến động của thế kỷ trước mà chúng ta đã quên mất rồi. Nhân dịp về hưu rảnh rỗi tôi lục lại cuốn Biên Niên Sử Thế Kỷ 20 (Chronicle of the 20th Century) để xem nhân loại phát minh ra những gì, chịu những thống khổ, những vui buồn như thế nào và có bao nhiêu cuộc chiến tranh giữa các đế quốc.
Sự
thực phũ phàng của 118 năm qua là, một quốc gia tuy nhỏ bé nhưng có vũ
khí tối tân và bộ máy quân sự khổng lồ vẫn có thể bá chủ thế giới và
biến các quốc gia to rộng gấp mười lần mình thành nô lệ. Do đó muốn tồn
tại trong độc lập, ngoài phát triển kinh tế, văn hóa, khoa học, lúc nào
cũng phải tăng cường binh bị, vũ khí cho kịp đà tiến triển của nhân
loại. Sách lược ngoại giao cũng là một vũ khí nhưng sức mạnh quân sự của
một quốc gia là loại vũ khí vững chắc nhất.
Và
lịch sử cũng cho thấy khi một chế độ, một chính phủ thua trận trước
quân ngoại bang, thường bị lật đổ, thay thế bởi một chính phủ khác hay
một thể chế khác ngoại trử trường hợp duy nhất là Nhật Bản. Trong cuộc
tranh chấp thành lập một chính quyền mới hay một thể chế mới, nếu một
phe nào đó không đủ mạnh, đất nước sẽ lao vào một cuộc nội chiến thảm
khốc và có thể chia cắt lãnh thổ. Chẳng hạn như sau khi Nga Hoàng thua
trận, chế độ quân chủ bị lật đổ và đưa tới cuộc nội chiến giữa Hồng Quân
và Bạch Quân khiến từ 7-12 triệu người chết. Trường hợp của Đức cũng
vậy.
Cuốn Chronicle of the 20th Century dày 1375 trang, khổ 23cm x 30cm do Longman, Anh Quốc xuất bản năm 1988 .
* * *
-14/8/1900: Bát
Quốc Liên Quân với lực lượng 10,000 binh sĩ phá tan tuyến phòng thủ của
triều đình Mãn Thanh và Nghĩa Hòa Đoàn, tiến vào Bắc Kinh, Từ Hy Thái
Hậu đào thoát khỏi kinh thành.
-3/9/1900: Quân đội của Nga Hoàng thôn tính Mãn Châu (Manchuria).
-14/11/1900: Một khoa học gia người Áo lần đầu tiên khám phá ra ba nhóm máu khác nhau.
-26/2/1901:
Các lãnh tụ của Nghĩa Hòa Đoàn bị hành quyết tại Bắc Kinh. Binh sĩ Nhật
áp tải các nghĩa sĩ ra pháp trường trong khi đó binh sĩ của Hoa Kỳ,
Pháp, Đức canh gác ở đường phố.
-9/9/1901: Danh họa Pháp Toulouse Lautrec qua đời ở tuổi 36, đoản mệnh cũng giống như nhạc sĩ Đặng Thế Phong của Việt Nam.
-10/12/1901: Giải thưởng Nobel lần đầu tiên được phát vào ngày hôm nay.
-28/6/1902: Hoa Kỳ trả cho một công ty người Pháp 40 triệu Mỹ Kim để lấy Kênh Đào Panama.
-29/9/1902: Nhà văn Pháp Emile Zola chết vì nghẹt khói tại nhà.
-8/5/1903: Danh họa Paul Gauguin qua đời tại Đảo Tahiti.
-8/9/1903: Quân đội Thổ đem 300,000 quân đàn áp một cuộc nổi dậy và tàn sát 50,000 người ở Bảo Gia Lợi.
-10/12/1903: Bà Marie Curie là phụ nữ đầu tiên được giải thưởng Nobel.
-10/2/1904: Cuộc tấn công bằng thủy lôi bất ngờ về đêm của Nhật tại Cảng Lữ Thuận (Port Arthur) đã phá hủy hoàn toàn một hạm đội của Nga.
-31/3/1904: Quân đội Anh đã giết khoảng 300 người Tây Tạng khi người dân ngăn cản Phái Bộ Truyền Giáo Anh (British Mission).
-10/12/1904:
Nhà sinh lý học người Nga Ivan Pavlov được giải thưởng Nobel vì thí
nghiệm thành công con chó chảy nước dãi/nước miếng khi có tiếng chuông
reo báo giờ ăn, dù không có đồ ăn.
22/1/1905: Lính của Nga hoàng nổ súng giết 500 người biểu tình ở Saint Petersburg trong đó có cả đàn bà và trẻ em.
-10/3/1905: 200, 000 lính của Nga Hoàng bị quân Nhật đánh tan tác tại Mãn Châu, tháo chạy bỏ lại cả trăm khẩu đại bác.
-28/5/1905: Hạm đội Nga tại Tsushima (Đối Mã) bị hải quân Nhật dưới sự điều khiển của Đô Đốc Togo tiêu diệt.
-3/7/1905:
Phong trào chống lại các tu sĩ Công Giáo thành công lớn khi lưỡng viện
Quốc Hội Pháp bỏ phiếu ban hành luật tách rời chính quyền ra khỏi Giáo
Hội Ca-tô La Mã.
-5/9/1905:
Dưới sự trung gian của Tổng Thống Roosevelt, Nga ký thỏa hiệp bồi
thường chiến tranh cho Nhật, rút lui khỏi Mãn Châu và công nhận đặc
quyền của Nhật tại Triều Tiên.
-10/12/1905: Nhà vi trùng học Koch nhận giải thưởng Nobel vì đã khám phá ra vi trùng gây bệnh lao.
-8/3/1906: Đế Quốc Anh kiểm soát 1/5 diện tích thế giới với dân số 400 triệu người.
-27/4/1905: Anh kiểm soát mọi đường tiến vào Tây Tạng.
-19/4/1906: Động đất tàn phá Thành Phố Cựu Kim Sơn và giết chết khoảng 1000 người.
-24/10/1906: Phụ nữ Anh đấu tranh cho quyền được đi bầu tuyên bố thà vào tù chứ không chịp nộp tiền phạt 10 bảng (đồng Sterling)
-Tháng 3, 1907: Nghệ thuật hình khối/lập thể (cubic) của Picasso đã phá vỡ hội họa cổ điển với bức “Les Mademoisells d’Avignon”.
15/4/1907: Nhật trao trả Mãn Châu cho Trung Hoa.
-25/7/1907: Hướng đạo sinh Anh lần đầu tiên cắm trại ngoài trời.
-4/8/1907: Pháo thuyền của Pháp bắn phá Casablanca ở Marốc trong 48 tiếng đồng hồ, giết chết 1000 người.
-18/10/1907: Các phái đoàn Mỹ, Anh và Đức bí mật thảo luận về việc thành lập Tòa Án Quốc Tế (International Court of Justice) tại Hague.
-13/11/1907: Một máy bay của người Pháp lần đầu tiên có thể cất cánh thẳng đứng (tiền thân của máy bay trực thăng).
-25/7/1909:
Nhà phi hành người Pháp Louis Bleriot hoàn thành chuyến bay lịch sử qua
Pas the Calais giữa Anh và Pháp sau 43 phút bay.
23/2/1910: Quân đội Trung Hoa tiến chiếm và cướp bóc Thủ Đô Lhasa của Tây Tạng khiến Dalai Lama phải đào thoát sang Ấn Độ
(Còn tiếp)
