Lindsay Baker -  BBC Culture

Những người 35-55 tuổi đang chiếm vị trí nào trong xã hội?

Một sự đối nghịch quen thuộc vẫn đang xảy ra giữa những người sinh ra trong Thế hệ Bùng nổ Dân số (sinh ra vào khoảng từ đầu thập niên 1940 cho đến khoảng giữa thập niên 1960) và những người sinh ra sau năm 2000, hay còn được gọi là Thế hệ Thiên niên kỷ. Dường như hai thế hệ này luôn bất đồng dữ dội.

Ít được đề cập hơn là một thế hệ khác, được sinh ra giữa hai thế hệ này, hay còn được gọi là Thế hệ X.
  

Bản quyền hình ảnh Tiffanie Darke

Image caption "Thế hệ X xem nền văn hóa kim tiền là không có gì hay ho. Họ thích đi du lịch để mở rộng tầm nhìn, thích làm việc trong những ngành sáng tạo hơn là những công việc thời thượng lương cao"

Điều gì đã xảy ra với Thế hệ X? Họ là thế hệ bị đánh mất gồm những người giờ đây trong độ tuổi từ 35 đến 55, lần đầu tiên được tác giả Douglas Coupland đề cập vào năm 1991, và nay họ ở đâu? Thế hệ này đã phát triển như thế nào, liệu chúng ta có thể học hỏi gì từ họ?

Thế hệ bị đánh mất?

Đó là những câu hỏi đặt ra với Tiffanie Darke, người thuộc thế hệ X ở nước Anh và là tác giả cuốn sách vừa được xuất bản với tựa đề: "Giờ chúng ta đã 40: Điều gì đã xảy ra với Thế hệ X?"
Vốn làm việc trong ngành truyền thông, bà thường tham dự các cuộc họp với các công ty quảng cáo.
"Những công ty quảng cáo này hoàn toàn bị ám ảnh với hai thế hệ," Darke nói với BBC Culure, "gồm những người thuộc Thế hệ Bùng nổ Dân số, vốn có công việc suốt đời với lương hưu tốt, rủng rỉnh tiền bạc và thời gian, và những người sinh sau năm 2000 (Thế hệ Thiên niên kỷ) ít ổn định về tài chính hơn nhưng lại rất rành về công nghệ."
Sau đó, bà bắt đầu nghĩ: "Vậy còn tôi thì sao? Vậy thế hệ ở giữa thì thế nào?"
Quay trở lại đầu những năm 1990, Darke lúc đó đang làm việc cho một cửa hàng pizza để kiếm tiền đi du lịch Ấn Độ. Cuốn sách của Coupland, 'Thế hệ X: Câu chuyện về một nền văn hóa tăng tốc' đã nói lên chính xác tôi là ai," bà nhớ lại.
Cuốn sách mô tả Thế hệ X là những người thờ ơ, yếm thế và chống đối các định chế - những đặc điểm không chỉ được tìm thấy ở Darke và bạn bè bà mà còn ở hàng triệu người khác trên khắp thế giới.

 

Bản quyền hình ảnh Stephen Dowling

Thế hệ X xem nền văn hóa kim tiền là không có gì hay ho. Họ thích đi du lịch để mở rộng tầm nhìn, thích làm việc trong những ngành sáng tạo hơn là những công việc thời thượng lương cao. Họ tạo ra nền văn hóa tiệc tùng - phong trào được âm nhạc techno và một phần do loại ma túy MDMA vốn tràn lan khắp Anh quốc vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990, thúc đẩy.

Sống thật, không sống ảo

Darke sống ở ngay trung tâm của nền văn hóa đó và vẫn nhớ về nó, trước hết là nhớ về niềm vui của tình yêu, niềm vui của sự khoái lạc cũng như cảm giác không bị gạt ra ngoài lề. Nó thu hút mọi người bất chấp sự phân chia giai cấp, sắc tộc, giới tính và xu hướng tình dục.
Hồi đó, bà thậm chí còn luôn có mặt tại những buổi tiệc tùng nhảy múa ngẫu hứng vốn diễn ra suốt cuối tuần ở Castlemorton, hạt Worcestershire, mà cuối cùng bị cảnh sát đóng cửa.

Đó là một nền văn hóa rất chất, mang tính phản kháng và dựa trên tư tưởng tự do, bình đẳng, bà nói. "Tại buổi tiệc tùng đó bạn có thể nói chuyện với bất cứ ai, mọi người đều như nhau. Mọi người tôn vinh người đồng tính, âm nhạc của người da đen. Nền văn hóa đó phát triển một cách từ từ," Darke cho biết.
"Đó là thời kỳ trước sự xuất hiện của các sản phẩm công nghệ kỹ thuật số, do đó để gặp nhau bạn phải đi đến tận nơi, đứng ở nhà chờ xe buýt, sân bóng hay nhà kho nào đó."
Đến năm 1994, chính phủ Anh đã thông qua một đạo luật không cho phép tụ tập tự phát. Tuy nhiên đạo luật này chỉ dẫn đến những sự kiện có tổ chức hơn và mang tính thương mại nhiều hơn," Darke nói. "Những buổi tiệc tùng như vậy trở nên rất quen thuộc và lan rộng ra khắp đất nước, thậm chí nó còn được coi là giúp chấm dứt nạn hooligan trong bóng đá."
Lý do khiến Thế hệ X rất coi trọng những giá trị khoan dung và phát triển một cách rất thành công như vậy, theo Darke, là vì nó dựa vào những mối quan hệ thật và kinh nghiệm sống mà phải bỏ công sức mới có được.
"Ta phải bỏ thời gian và công sức thật để tham gia vào sự kiện. Giờ đây mạng Internet và mạng xã hội đã khiến mọi thứ trở nên quá dễ dàng và quá lộn xộn. Bạn có thể gia nhập và ra khỏi 20 nhóm chỉ trong vòng một giờ," bà nói. "Dễ hiểu vì sao Thế hệ Thiên niên kỷ đang gặp khủng hoảng nghiêm trọng về bản sắc."
Do đó mà "những công việc thủ công chậm chạp như thêu khung hay làm pho mát hay ủ bia có xu hướng ngày càng tăng. Đó là cách đối phó lại với công nghệ nhanh."

Cầu nối giữa hai thế hệ

Theo ý kiến của Darke, Thế hệ X phải có sứ mạng làm cầu nối giữa Thế hệ Bùng nổ Dân số và Thế hệ Thiên niên kỷ, nhất là khi thế hệ này đã đi từ chỗ chống đối đến chỗ hòa hợp với các định chế.

 

Bản quyền hình ảnh Wikipedia

Image caption Tác giả người Canada Douglas Coupland là người đã viết về Thế hệ X

Thông điệp của Darke là Thế hệ X có thể đóng vai trò hàn gắn và giúp phát huy lòng khoan dung. "Chúng ta đều cần phải nhớ cái gì là quan trọng lúc chưa có các sản phẩm công nghệ, trước khi nền văn hóa điện thoại thông minh độc hại xuất hiện. Cũng như mọi người, tôi cảm thấy tội lỗi về điều đó. Nền văn hóa điện thoại thông minh rất có sức hút và dễ gây nghiện, nhưng điều quan trọng là chúng ta phải biết nhìn lên."
Tiffanie Darke có nhận định thuyết phục về câu chuyện của Thế hệ X và nhận định này được diễn đạt một cách hào hứng. Nhưng còn người đầu tiên đưa ra khái niệm Thế hệ X nhìn nhận ra sao về sự phát triển này?
Tám từ kỳ diệu làm thay đổi thế giới
Bí mật lăng mộ Tần Thủy Hoàng
Choáng ngợp trước những bức tranh do tử tù vẽ
Nghệ sỹ và tác giả người Canada Douglas Coupland giờ đây đã 55 tuổi tức là ở độ tuổi đời cuối của thế hệ này. Trong cuốn sách mới đây của mình có tựa là Bit Rot, Coupland viết: "Mặc dù đôi khi tôi nhớ cách suy nghĩ của mình trước thời kỳ Internet nhưng chắc chắn tôi không muốn quay trở lại thời trước."
Điều gì ông nhớ và không nhớ về thế hệ này? "Không phải là tôi rụt rè mà là tôi không nhớ," ông nói với BBC Culture. "Tôi bắt đầu quên nó khoảng hai năm trước và giờ đây không còn nhớ gì trong đầu cả. Đôi khi tôi cố tình đánh lừa suy nghĩ của mình rằng mình vẫn đang ở thế kỷ 20 bằng cách đọc một cuốn sách nhưng khi mà tôi dừng đọc, tôi quay trở lại thực tại."

Bản quyền hình ảnh Getty Images

"Thế hệ nghiêm túc"

Vậy ông có nghĩ là nền văn hóa thuật toán đã hoặc là sẽ vượt lên trực giác của con người? "Thật sự là có. Tôi biết anh sẽ nói 'không' và hoan hô nhân loại nhưng trực giác đã hết thời." Là một nghệ sỹ sống ngay trong Viện Văn hóa Google, ông đã có ý tưởng về "quy mô của vạn vật. Nếu hành tinh của chúng ta đơn độc trong vũ trụ thì đó là thứ to nhất từng được hình thành trong vũ trụ."
Vậy thì ông mô tả quá trình phát triển của Thế hệ X như thế nào? "Về mặt ý niệm, Thế hệ X đi từ chỗ chơi trò piñata tức là lấy gậy đập vào hình nhân bằng giấy cho đến chỗ là một thế hệ nghiêm túc để kế thừa thế hệ vĩ đại nhất của bố mẹ tôi. Thế hệ Bùng nổ Dân số của bố mẹ tôi không thay đổi bao nhiêu. Xét toàn diện thì Thế hệ X vẫn đang trả học phí cho con cái và tiền chăm sóc cho bố mẹ. Chúng tôi không có nhiều thời giờ để ủng hộ hay chống lại các định chế. Chúng tôi quá bận rộn và làm việc cho đến khi xuống mồ."
Coupland không có suy nghĩ gì đặc biệt về Thế hệ Thiên niên kỷ, ông nói. "Tôi sẽ nói rằng gần như những gì mà họ nói về Thế hệ Thiên niên kỷ cũng là những gì họ nói về Thế hệ X ngoại trừ Thế hệ Thiên niên kỷ không thể đương đầu với những gì xảy ra không theo ý họ."
Ông có nhìn thấy nền văn hóa chúng ta đang tăng tốc ở một tốc độ như trong những thập niên vừa qua? "Có, thật ra là nhanh hơn. Dữ liệu chính là thời đại mới. Đám mây là khái niệm vô cực mới. Tất cả đều xảy ra ngay trước mắt chúng ta."
Bản tiếng Anh bài này đã đăng trên BBC Culture.