Ngô Đình Châu
Chuyện Xứ (Mỹ) Của Tôi
Tác giả đã nhận giải
Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2015. Ông sinh năm 1952, dân
Sài Gòn, cựu sinh viên Văn Khoa, cựu Sĩ quan Quân đội
Miền Nam, một trung đội trưởng tác chiến. Hồi cuối
cuộc chiến, chàng là một thươngw binh và buổi sáng ngày
1 tháng Năm 1975, bị đuổi ra khỏi quân y viện... Bài
viết mới là tự sự về chuyện chọn vùng an cư trên
đất Mỹ.
Gia đình tôi đến Mỹ
năm 1993 đến nay 2016 đã được 23 năm, vì hoàn cảnh
sinh sống chúng tôi phải di chuyển qua nhiều nơi chốn,
thế nên biết thêm được nhiều điều về nước Mỹ.
Cali là nơi sinh sống lý
tưởng cho người Việt Nam khí hậu mát mẻ quanh năm như
Đà Lạt. Ở VN có món ngon gì thì Cali cũng có đủ, có
khi còn ngon tuyệt hơn nữa vả lại thực phẩm được
kiểm tra rất nghiêm ngặt nên không sợ độc hại như
bên nhà. Ra đường gặp toàn người Việt đi đâu cũng
nói tiếng Việt thoải mái, sống trên đất Mỹ mà hoàn
cảnh sống gần như VN.
Chỉ kẹt một điều
nghề Nail ở Cali bị cạnh tranh rất dữ, nên giá "bèo"
hơn các Tiểu bang khác nhiều lắm nhất là so với các
Tiểu bang miền Bắc. Thứ hai nhà cửa Cali lại rất mắc
mỏ, có người ví von bán một căn nhà ở Cali đem tiền
qua Tiểu bang khác mua được hai căn nhà. Vợ chồng tôi
lúc đó đã trung niên e rằng khó lòng mua nổi một căn
nhà cho dù trả góp.
Sau 4 năm ở Cali vợ
chồng con cái lại đùm túm qua Tiểu bang khác, về thành
phồ Joliet thuộc TB Illinois, một thành phố nhỏ gần
Chicago cách đó khoảng 1 giờ lái xe. Chúng tôi đến
Joliet vào mùa đông thấy tuyết bay đầy trời mà lòng
kinh hãi. Tất cả cảnh vật đều phủ một màu trắng
toát và lạnh kinh hồn. Cảm nghĩ đầu tiên của tôi về
Joliet đây là nơi chốn không thể sống lâu dài được,
chỉ sống tạm bợ để kiếm tiền rồi chuồn thẳng.
Có lẽ hầu hết người
VN đều rất sợ lạnh đồng thời lại rất sợ cái
khung cảnh u buồn của mùa đông, cảnh buồn người có
vui đâu bao giờ, bầu trời âm u màu chì kéo dài suốt 6
tháng khiến người ta cảm thấy chán chường, không còn
cảm thấy muốn sống háo hức nữa cho dù nơi đây chúng
tôi kiếm rất nhiều tiền. Sau 5 năm, chờ cho con gái học
xong lớp 12 chúng tôi quyết định đi về miền nắng ấm
tiểu bang Florida. Ngày đi, bao nhiều đồ đạc sắm sửa
tạm bợ vất đi hết chỉ mang theo quần áo và đồ dùng
cần thiết. Xong xuôi, chúng tôi lên xe bấm 3 hồi còi
dài để giã từ Joliet, giã từ vùng tuyết trắng lạnh
lùng. Sau đó giong ruổi qua một quãng đường dài 1200
miles để đến Jacksonville - Florida.
Tôi chọn Jacksonville vì
muốn trốn cái lạnh cái buồn nơi miền Bắc và xuôi
nam để hưởng nắng ấm mặt trời quanh năm. Ngoài ra, ở
đây tôi còn có một người bạn rất thân từ hồi
Trung học, muốn gần gủi bạn bè cho vui. Té ra không
phải vậy chúng tội bận rộn tíu tít với công việc,
đâu có thời gian mà gặp gỡ nhau nhiều. Lâu lâu tiệc
tùng họp mặt uống vài chai bia và tán gẫu dăm ba câu
chuyện, rồi chia tay ai về nhà nấy.
Chúng tôi ở Jacksonville
thấm thoát được 13 năm một thời gian khá dài cho một
nơi chốn. Trước nay chưa khi nào chúng tôi ở một chổ
lâu đến như vậy. Hàng năm vào ngày Labor Day chúng tôi
thường hay kéo xuống Tampa, thăm gia đình người em trai
của tôi cách đó 4 giờ lái xe.
Có một lần không biết
nghĩ sao, em tôi nói:" Khi nào anh chị về hưu, xuống
đây mua một ngôi nhà, có mảnh vườn bao quanh, tha hồ
mà trồng trọt vui với tuổi già. Tampa khí hậu nóng ẩm
quanh năm, trồng cây gì cũng được." Nghe nói như
thế, giống như mọt tia chớp lóe lên trong đầu tôi:"
nếu có thú vui này, sao không về Tampa sinh sống, càng
sớm càng tốt !" Ở Jacksonville, mùa đông đôi khi
lạnh dưới không độ C, trồng cây gì cũng chết, ngoại
trừ cam bưởi.
Thế rồi một lần nữa
và có lẽ lần cuối cùng, chúng tôi quyết định dời
về Tampa. Sau đó, chúng tôi tiến hành hai công việc, mua
ngay một căn nhà tại Tampa và sau đó bán căn nhà tại
Jacksonville. Công việc mua bán không đơn giản, cũng may
em dâu tôi làm nghề địa ốc, nên mọi chuyện rồi cũng
suôn sẻ. Đồng thời đóng cửa tiêm Nail gọi người
đến cho hết đồ đạc.
Rồi ngày dọn nhà cũng
đã đến, công việc dọn nhà lần này nhọc nhằn hơn
hai lần trước. Bởi lẽ các lần trước, chúng tôi chủ
trương sống tạm bợ nên không sắm sửa gì nhiều bây
giờ ngổn ngang trăm thứ. Suốt một tuần lễ, cả nhà
tập trung cao độ đóng gói đồ đạc vào các thùng
giấy, rồi bưng bê ra gara chất đống chờ người đến
bốc dỡ. Có chuyện khôi hài khi dọn nhà, ngày nào vợ
chồng cũng cãi nhau, ông muốn vất hết những đồ không
dùng đến, còn bà thì cứ ôm theo hết, nhất quyết
không buông bỏ. Có người ví von rằng, một lần cháy
nhà bằng hai lần dọn nhà, để nhằm nói lên nỗi nhọc
nhằn khiếp đảm của việc dọn nhà. Cho đến nỗi, có
người dọn nhà chỉ một vài lần là đủ tởn, thề
không bao giờ dọn nữa, trong đó có tôi.
Tampa nằm ở khoảng giữa
và thuộc bên bờ Tây của Florida, nó nằm trên một vịnh
nhỏ có tên là Tampa Bay, vịnh này thông ra vịnh Mexico
khổng lồ. Tampa có dân số trên 1 triệu người, đứng
hàng thứ 3 tại Florida, sau Miami và Orlando. Tuy có dân số
cao nhưng diện tích lại nhỏ hơn các thành phố khác cho
nên dân cư cảm thấy đông đúc hơn, luôn luôn lúc nào
cũng thấy xe cộ chạy dày đặc trên đường. Thời tiết
Tampa có bốn mùa rõ rệt, mùa Thu cũng quét lá mệt nghỉ,
mùa Đông cũng hơi hơi lạnh khoảng 50 độ F (khoảng 10
độ C) mùa Hè nóng hừng hực trên 90 độ F (32 độC).
Căn nhà ở Tampa của
chúng tôi đã trên 30 tuổi, nhà nhỏ chỉ có 1,100 sqf
(khoảng 100 mét vuông), cũng có 3 phòng ngủ và 2 phòng
tắm, giá mua là 129K. Căn nhà sơn 2 màu xanh trắng, mặt
ngó thẳng ra hướng Đông, đúng cái hướng mà các Thầy
Tử vi khuyên tôi nên chọn cho hạp tuổi, không biết có
đúng như vậy không, thôi thì có kiêng thì có lành.
Trước và sau nhà có 2 cây sồi (oak) cổ thụ tỏa bóng
mát trông thật đẹp, nhưng ngặt một điều là không
trồng trọt gì được dưới tàn cây của chúng. Cây sồi
được coi là tài sản cảu Florida, tỉa nhánh mé cành
thì không sao, còn muốn đốn bỏ phải xin phép.
Khi dọn nhà đi thì chứa
đồ đạc ở trong thùng, khi đến chổ mới thì dỡ đồ
đạc ra để xếp vào các nơi, cả nhà xúm lại làm suốt
ngày, khoảng 2 tuần sau thì tạm ổn. Đến cuối tháng,
có bửa nghe điện thoại reo, tôi nhấc lên thì được
biết có người chủ tiệm Nail được bạn bè giới
thiệu bèn gọi đến mời vợ chồng tôi đi làm. Thế là
yên phận sống trong căn nhà mới.
Bước ra mảnh vườn,
chủ trước họ trồng cây kiểng um tùm trông phát ớn.
Tôi kêu một anh Mể tới dọn dẹp, anh chàng này ngơ
ngác không biết nói tiếng Anh, muốn bàn công việc phải
nói qua điện thoại với vợ hắn. Anh Mể ra giá tiền
công là 500 đô, tôi chẳng biết gì nên cứ gật đầu
bừa cho xong. Trước nay tôi có nghe nói đàn ông Mể có
sức khỏe kinh người, bây giờ khi tận mắt chứng kiến
cái cảnh anh Mể này làm việc mà kinh sợ, sợ anh ta ngã
lăn ra chết bất tử. Anh ta làm việc dưới trời nắng
như đổ lửa và ghê gớm ở chổ, suốt từ sáng tới
chiều anh ta chớ hề nghỉ tay. Tới trưa tôi chạy đi
mua cho anh một cái bánh hamburger, anh ta nhai nhồm nhàm
xong nốc cạn lon Coca, rồi hì hục làm tiếp. Anh ta cứ
làm như thế suốt 3 ngày trời, khuôn mặt bình thản,
không than vắn thở dài gì hết, mọi chuyện đều bình
thường đối với anh ta. Thiệt đáng nể.
Dọn dẹp mảnh vườn
xong, tôi chưa biết chỗ nào bán cây ăn trái để mua về
nhà trồng. Thời may con gái có người bạn giới thiệu
cho Khu Chợ Trời bên thành phố St Petersburg. Nằm kề cận
Tampa có 2 thành phố vệ tinh là St. Petersburg và
Clearwater. Cả ba tạo thành một hình tam giác, từ nhà đi
qua hai nơi này khoảng nửa tiếng.
Theo sự hiểu biết của
tôi, thành phố St. Petersburg gọi tắt là St. Pete. (phe ta
kêu là Săn Pí) tuy nhỏ hơn Tampa, nhưng không hiểu sao
người Việt lại quần tụ đông hơn, chợ búa và nhà
hàng Việt Nam đông hơn bên Tampa. Chợ tuy nhỏ cũng có
bán đủ thứ hàng, cũng có quày thịt cá tươi sống,
cũng có đủ các loại to go như bún mì phở... còn các
loại ăn chơi thì ê hề. Nhà hàng VN cũng nho nhỏ, có
nhiều nơi cũng có thức ăn ngon nổi tiếng. Tóm lại
sinh hoạt của người Việt nơi St. Pete khá nhộn nhịp.
Từ Tampa qua St. Pete phải
chạy qua cây cầu Howard dài 6 dặm, cây cầu rất đẹp,
đẹp ở chỗ cầu chạy sát mặt biển, khiến ta có cảm
giác sóng biển đang vờn bên má mình, đến giữa thì
cầu nhô lên cao cho tàu thuyền qua lại. Sáng sớm chúng
tôi chạy qua cây cầu này, rồi nhìn qua hai bên, mặt
biển lặng im xanh ngắt và trải rộng mênh mông tới
chân trời, có những chiếc thuyền rẽ sóng ở xa xa, đã
tạo nên một khung cảnh kỳ thú tuyệt đẹp. Từ đó
mỗi sáng sớm Chủ nhật, chúng tôi đi qua cây cầu để
đến Chợ Trời, chưa bỏ qua một lần nào hết.
Khu Chợ Trời (Flea
Market) St. Pete, nằm trên một khu đất rộng, khung cảnh
nhộn nhịp bát nháo như bất cứ Khu Chợ Trời nào khác,
tuy nhiên mọi nơi đều sạch sẽ, không hề thấy ai xả
rác. Những người bán hàng, họ dựng lều hoặc che dù
san sát nhau, người người đi lại tấp nập. Vợ chồng
tôi khi lần đầu tiên đến đây, chỉ đi dạo một vòng
là trong lòng bỗng nhiên cảm thấy vui thích lắm.
Theo tôi, Chợ Trời St.
Pete là một nét văn hóa đặc sắc của vùng vịnh Tampa.
Sau này khi có bạn bè đến thăm viếng, chúng tôi đều
đưa đi thăm Chợ Trời và mọi người đều rất thích
thú, kể cả người từ VN qua. Tôi thấy người mua kẻ
bán ở đây rất đông người Việt và kỳ lạ một
điều, những người Việt hiện diện tại đây đều có
gốc gác từ miệt Đồng bằng sông Cửu Long, không hề
thấy ai nói giọng Bắc giọng Trung ( hay là có nói mà
tôi chưa gặp) Phần lớn những người này lại xuất
thân từ vùng đồng quê chứ không ai xuất thân từ
thành phố, cho nên giọng nói của họ nghe quê rặc và
rất thiệt thà chơn chất, nói sao bán vậy, chứ không
hề nói thách một tiếng nào.
Tôi hỏi cô bán hàng
trái cây: "Nhãn này giá bao nhiêu tiền một pound vậy
cô?" Cô cười đáp: "Dạ, 3 đồng "gửi"
một pound". Tôi nói giỡn: "Sao mắc vậy?" Cô
ta cười lỏn lẻn: "Em bán "ghẻ ghề" mà
anh chê mắc !" Tôi cười lớn: "Cha! cái giọng
này sao nghe giống dân Rạch giá quá vậy ta?" Cô ta
cũng cười theo: " Dạ đúng vậy, em quê Giồng Riềng-
Rạch Giá đây anh".
Có một số người Việt
lớn tuổi ở St. Pete không xin đi làm hãng được, bèn ở
nhà trồng rau, nuôi gà vịt rồi mang ra chợ trời bán.
Nhà cửa ở vùng này rất cũ kĩ và nhỏ xíu, nhưng được
cái là có đất khá rộng chung quanh nhà, cho nên thoải
mái trồng trọt. Ngoài những thứ thường thấy như rau
cải, bầu bí, khổ qua... người ta còn thấy bày bán ở
đây những thứ khó tìm như: rau càng cua, bông so đủa,
bông điên điển, cọng bồn bồn, rau nhút, rau muống
nước (loại rau này tôi chưa từng thấy ở những nơi
khác)... Có nhà nuôi gà vịt "đi bộ", hay ấp
trứng vịt lộn cũng mang ra chợ bán. Trái cây thì tràn
ngập các loại trái cây VN, vùng đất này trồng mãng
cầu, nhãn, thanh long rất tốt, ngoài ra còn có ổi xá
lị, trái li ki ma, mít, xoài...
Xoài ở St. Pete có loại
trái mập ú, trông ô dề xấu xí, nhưng khi ăn thì có
mùi vị thơm ngon, hột lại nhỏ xíu, rất đặc sắc. Vú
sữa cũng có, nhưng trái nhỏ tí như trái chanh, ai cũng
chê chẳng thấy ai mua. Hầu hết các loại cây trái VN
đều trồng được ở vùng này, ngoại trừ sầu riêng,
chôm chôm và măng cụt.
Chúng tôi đi dạo qua khu
bán cây ăn trái. Anh chủ khu này tên Sang, khoảng 40 tuổi
người quê Bạc Liêu, hiện làm chủ một nông trại
khoảng 20 acres (acre - mẫu Anh, cở 4000 mét vuông). Anh
Sang chuyên nghề ghép cây ăn trái. Mấy cây nhãn, bưởi,
cam, quít... cây thấp lè tè mà trái treo lúc lỉu trông
thật "đã" mắt. Anh chàng này bán cây nổi tiếng
khắp vùng Tampa. Những cây ăn trái của Sang thuộc loại
hàng "độc". Anh ta có những loại xoài mà không
chỗ nào có được, như một loại xoài lạ, khi trái còn
xanh thì chua tê lưỡi, nhưng khi chín thì thơm ngon không
thể tả, và lạ lùng không biết làm sao anh ta cũng có
xoài cát Hòa Lộc của Mỹ Tho. Có loài mận VN, khi còn
non trái có màu xanh, khi chín tới có màu hồng đào, cắn
vào miệng nghe dòn tan ngọt lịm. Anh ta có đủ thứ cây
ăn trái khác như hồng dòn, hồng mềm, cây bơ quả nhỏ
mà béo ngậy, quít đường Cần thơ, bưởi Biên Hòa...
tất cả đã được anh ta tuyển chọn công phu nên mua
cây của anh ta chúng tôi đều rất yên tâm về chất
lượng.
Đi dọc dài, người đi
lại nhộn nhịp vui chưa từng thấy. Ngoài người Việt,
còn có một sắc dân đặc biệt khác cũng chiếm số
đông ở đây, đó là người H'mong, xuất phát từ vùng
núi non của nước Lào ( lạ nhỉ ! không hiểu sao họ
lại ở đây) Trong khi người Việt nói chuyện với nhau
huyên thuyên bằng tiếng Việt, thì người H'mong cũng
không kém ồn ào bằng tiếng nước họ.
Chỗ kia, có một anh
người Việt chở nguyên một xe truck dừa xiêm đổ xuống
một đống lớn, ai thích trái nào anh ta sẽ chặt dừa,
xong cắm ống hút vào đưa cho khách, khách vừa đi vừa
uống trông rất vui. Nơi khác người ta xúm xít quanh một
cái bàn, chờ mua gỏi Thái Lan của hai vợ chồng người
Thái, gỏi làm bằng đu đủ bào, cà pháo tươi, đậu
phọng rang, trộn với nước chanh và mắm ba khía, mùi vị
ngon khá lạ. Có người Việt kia đi chày tôm ngoài sông
rồi đem ra chợ bán, tôm chứa trong thùng cooler, nghe anh
ta rao hàng, tôm nhỏ giá 2 đô rưởi, tôm lớn 7 đô một
pound. Có chỗ bán cá, bán hoa lan, bán nước mía tươi ép
tại chỗ... Tất cả đã tạo nên một bức tranh hết
sức sinh động và hấp dẫn của Chợ Trời St. Pete.
Lần hồi, tôi khuân về
nhà lũ khủ các loại cây ăn trái, mỗi thứ một cây:
xoài, nhãn, bơ, trái vải, quít đường, bưởi... rồi
chạy ra chợ mua mấy bao phân bón vào gốc. Hàng ngày tôi
ra vườn tưới tắm cho cây, cây lớn lên như thổi, đâm
chồi ra lá xum xuê, một thời gian ngắn sau cây ra hoa kết
trái, trái nhỏ tí trông dễ thương làm sao.
Trồng cây là một thú
vui thanh tao, bởi vì không phải là mong tới ngày ăn quả,
mà vì một niềm vui khác, khi trong lòng cảm thấy có một
sợi dây tương thông thân ái với cây trái trong vườn
nhà. "Cám ơn hoa đã vì ta nở. Thế giới vui từ mỗi
lẻ loi". (Tô Thùy Yên)
Thành phố vệ tinh thứ
hai của Tampa là Clearwater, một thành phố du lịch, nhà
cửa mắc mỏ nên dân Việt ít người dám sống ở đây.
Con đường dẫn vào thành phố tuyệt đẹp cũng có một
cây cầu dài khác chạy sát mặt biển băng qua vịnh
Tampa, trên đường có những lối rẽ cho ai muốn câu cá
thì ghé vào. Hai bên đường có trồng hai hàng cây cọ
trông rất thơ mộng, con đường chạy thẳng ra vịnh
Mexico. Ngày cuối tuần, người ta ở các nơi kéo đến
tắm biển đông nghịt như ở Nha trang bên quê nhà. Lúc
đầu chúng tôi cũng ngại ngần chuyện tắm biển, nhưng
sau đó thấy người người thản nhiên xuống tắm, đủ
sắc dân, đủ dạng người, đủ lứa tuổi... nên chúng
tôi cũng kéo xuống tắm cho vui. Té ra biển ở đây rất
tuyệt, nước biển trong xanh và phẳng lì chứ không hề
có sóng dữ, nước biển lại ấm áp, chứ không lạnh
cóng như biển Cali. Khi đã tắm được một lần là coi
như vượt qua rào cản ngại ngùng, từ đó cứ dăm ba
tuần chúng tôi lại kéo đi tắm biển, rất khoan khoái
và thư giản.
Tôi về Tampa đến nay đã
được gần hai năm. Không biết có phải vì đất trời
phong thủy vận hợp với mình hay sao, mà từ khi về đây
tôi thấy trong người sảng khoái lắm. Đêm về, lên
giường là ngủ một mạch đến sáng, điều này trước
kia chưa hề có nơi tôi. Trong thời gian ở Jacksonville vì
nặng nợ cơm áo gạo tiền, đêm đến tôi trằn trọc
mãi thuốc ngủ lúc nào cũng thủ trên đầu giường, cho
nên có thời gian dài tôi mang bệnh anxiety (bịnh lo sợ).
Tôi cũng có đọc nhiều bài viết khuyên người ta nên
biết buông sả khi lớn tuổi, phải tu đạo này hay theo
đạo nọ, theo vị Thầy này hay theo vị thiền sư kia.
Nhưng theo tôi tất cả chỉ là vô ích, khi người ta chưa
tìm được một hoàn cảnh sống thích hợp thì khó mà
tìm được sự an lạc trong đời thường. Đêm về tôi
lắng nghe toàn thân, nghe nỗi sung sướng khoan khoái lan
tỏa khắp người mình, hình như Thiên đường ở ngay
trong lòng mình chứ không phải đâu xa xôi. Cám ơn Nước
Mỹ, đã tạo cho tôi điều kiện tìm thấy hạnh phúc
đích thực ngay trong đời thường.
Tôi lại nghĩ lan man sang
chuyện khác. Trên cõi đời này có hàng triệu triệu
người mong ước được đến sinh sống trên đất Mỹ.
Đồng thời cũng có triệu triệu người căm ghét nước
Mỹ. Tôi còn nhớ biến cố 911 khủng bố tấn công nước
Mỹ, phần lớn loài người đều sững sờ kinh ngạc và
biểu lộ lòng thương xót đến nước Mỹ. Nhưng không
phải là tất cả, trong những giờ phút đầu tiên của
biến cố, người Palestine đã đổ ra đường hò reo mừng
rỡ cho thắng lợi của những người tử vì đạo. Có
một phái đoàn báo chí một nước Á Châu lúc đó được
mời đến thăm viếng Mỹ. Khi biến cố xảy ra họ đang
đứng trong Trung tâm Báo chí, và đã có thái độ hân
hoan vui mừng trong khi đất nước này đang chìm trong đau
khổ. Ngay lập tức họ đã bị trục xuất ra khỏi nước
Mỹ và vĩnh viễn những con người này không bao giờ
được phép đặt chân đến Mỹ. Vui mừng trước nỗi
đau của đồng loại là hành vi man rợ, cho nên họ rất
xứng đáng nhận lãnh hình phạt này. Nước Mỹ không hề
đụng chạm đến đất nước họ, chỉ vì nước Mỹ
giàu mạnh hơn, và dân Mỹ sống sung sướng hơn dân nước
họ, chỉ đơn giản vậy thôi. Nhà văn NNN đã viết một
câu rất hay:"... Có những người không chịu nỗi sự
thành công của người khác. Bởi vì họ cứ coi sự
thành công của người khác là sự thất bại của chính
mình."
Người Việt cũng vậy,
có rất nhiều người mê Mỹ và cũng có rất nhiều
người ghét Mỹ. Từ sau biến cố 1975 người Việt đã
tìm mọi cách để đến Mỹ. Sau khi phong trào vượt biên
chấm dứt người ta tiếp tuc ra đi bằng nhiều cách, hợp
pháp hay bất hợp pháp. Hợp pháp là đi theo con đường
bảo lãnh thân nhân, cha mẹ, vợ con, hôn thê, hôn phu và
sau này thêm diện đầu tư. Bất hợp pháp bằng cách du
học du lịch rồi ở lại luôn, hay tìm cách kết hôn giả
với người có quốc tịch. Giả thử có người mất vài
chục ngàn đô cho công việc bất hợp pháp này, thì suy
cho cùng họ còn quá lời. Cái lời trước mắt là con
cái được hấp thụ một nền giáo dục ưu tú nhất thế
giới, nếu còn ở trong nước mà muốn cho con đến Mỹ
du học hàng năm phải tốn khoảng 20 ngàn đô. Còn nữa,
món lời lớn nhất không thể tính bằng tiền bởi vì
nó vô giá, đó là được sống trong môi trường xã hội
quá lý tưởng, mà người Mỹ đã cố công gầy dựng từ
hồi mới lập quốc cho đến bây giờ.
Một xã hội nề nếp,
tất cả mọi đường lối chính sách đều rất minh
bạch. Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật,
không có giai cấp nào, một thế lực hay đảng phái nào
được đứng ngoài và đứng trên pháp luật. Mọi người
sinh ra đời đều được tôn trọng như nhau, đều có
cùng một cơ hội tiến thân như nhau. Cho nên nếu anh
nghèo, anh thất bại, anh học hành ngu dốt, là do anh chứ
không phải do lỗi của xã hội, không hề có cảnh con
quan thì được làm quan, con sãi ở chùa thì quét lá đa.
Một xã hội có tính ưu việt vượt trội quá xa những
xã hội khác, tôi không dám kể ra đây nhiều nữa sợ
nhiều người chạnh lòng.
Có người Việt chưa hề
đặt chân đến nước Mỹ ngày nào, nhưng cũng ghét nước
Mỹ thậm tệ. Hàng ngày họ xem phim ảnh, thời sự tin
tức, họ thấy những cảnh bạo lực ghê rợn cướp của
giết người hay sexy khêu gợi, hay mấy vụ cảnh sát bắn
chết người da đen... xem riết rồi họ đâm ra ghê tởm
nước Mỹ, và còn cho rằng những người Việt qua tới
Mỹ rồi đi làm những chuyện xấu xa, là do:" Quít
trồng ở Giang Nam thì ngọt, mang trồng ở Giang Bắc thì
chua..." đúng là dạng người ếch ngồi đáy giếng.
Có người cứ mở miệng
ra là chửi Mỹ như tạo ra cho mình một style lạ, hay
chứng tỏ ta đây cũng có một thời "chống Mỹ cứu
nước" nhưng thật ra không phải vậy, họ nói một
đằng làm một nẻo. Đây là một trường hợp điển
hình, hãy nghe nghệ sĩ Kim Tuyến nhận xét về nghệ sĩ
Bạch Tuyết: "BT thù ghét nước Mỹ nhưng tại sao
lại thích đi Mỹ. Cho con học ở Mỹ rồi lại lấy vợ
Mỹ. Phải chăng BT muốn tìm một bãi đáp an toàn sau này
ở Mỹ..."
Trong cộng đồng người
Việt tại Mỹ có một hạng người không giống ai. Nếu
họ là người homeless, hay cuộc đời gặp toàn thất bại
thì không có gì đáng nói. Đàng này họ sống trên đất
Mỹ đã vài chục năm, làm ăn sinh sống khá thành đạt
cũng có của ăn của để, con cái học hành thành tài.
Vậy mà hễ cứ có dịp là họ chửi Mỹ, nào là làm ra
bao nhiêu tiền, bảo hiểm và sở thuế ăn hết, chủ tư
bản bóc lột đến tận xương tủy (câu này sao nghe quen
quen!) Có người thấy vậy chướng mắt bèn nói móc
họng: "Nếu ông thấy sống ở Mỹ có quá nhiều
điều không ưng ý, thì ông nên về Việt Nam sinh sống
để khỏi vướng mắt đến những điều này." Lặng
thinh! không nghe câu trả lời, những người này rất
xứng đáng mang cái tên là "ăn cháo đá bát".
Suy cho cùng, để cảm
nhận thật sự nước Mỹ phải có thời gian để cho cái
"chất Mỹ" nó ngấm vào người. Chứ còn chỉ
đi du lịch hay thăm thân nhân vài ba tháng, hay được bảo
lãnh qua Mỹ sống vài năm, thì thật tình chưa biết gì
nhiều về nước Mỹ. Những người đó cảm thấy nước
Mỹ sao chán ngắt, vừa buồn hiu vừa lạnh lùng. Đi đâu
cảnh vật cũng từa tựa như nhau, giống y như câu thơ
của Nguyên Sa:" Trời trên đất khách buồn vô hạn.
Trăng rất quen mà vẫn chẳng quen.". Thời giờ lúc
nào cũng eo hẹp, cặp mắt cứ láo liên ngó đồng hồ.
Không hề có cảnh sáng cà phê cà pháo cả tiếng đồng
hồ, chiều lai rai bia bọt, kiếm người tán gẫu không
phải dễ. Cái xứ gì mà người ta phải ôm đồm đủ
thứ nợ: nợ nhà, nợ xe, nợ thuế, nợ bảo hiểm, nợ
thẻ tín dụng... Cho nên có rất nhiều người Việt qua
Mỹ một thời gian rồi lại quay về cố quốc.
Muốn cái "chất Mỹ"
nó ngấm vào người theo tôi nghĩ cũng phải mất cỡ 5
năm. Khi nào người ta thấy nỗi nhớ nhà nó dịu lại,
nhìn cảnh vật chung quanh không còn thấy buồn như trước.
Vào mùa Đông trời chớm lạnh ra đường thản nhiên vận
áo T shirt, điều đó có nghĩa là không còn sợ lạnh như
những năm tháng đầu đến Mỹ. Ra đường gặp ai bất
kể lạ hay quen đều gật đầu chào:" Hello! How are
you doing". Nói chuyện với người Mỹ không còn dùng
body language nữa. Ăn uống không còn thuần túy: bún bò
Huế, hủ tíu, mì phở... mà còn thích hamburger, hog dog,
pizza, sushi, pasta... Khi nào cảm thấy vui với cái vui của
nước Mỹ và buồn với cái buồn của người Mỹ, là
coi như không còn có thái độ bàng quang như trước kia,
là biết con người mình đã đổi khác. Cuối cùng một
điều quan trọng nhất, là khi ta quay về cố quốc, lòng
chợt bàng hoàng thảng thốt, đất nước không còn giống
như trong tâm tưởng nữa rồi, mọi chuyện đời đều
đã thay đổi... và một ý nghĩa buồn rầu nẩy ra là
mong sao sớm trở về nước Mỹ. Như ai đó đã nói một
câu như là chân lý: "Nước Mỹ không phải là Thiên
đường, nhưng là một nơi đáng sống nhất trên cõi đời
này".
Ngô Đình Châu
