Nguyễn Quang
Xã hội dân sự và nhân quyền
Một xã hội không thực thi nhân quyền, nghĩa là các
quyền cơ bản của người dân không được tôn trọng hà
tất chưa thể nói đến xã hội dân sự!
Trước hết phải khẳng định Việt Nam hiện nay chưa có
xã hội dân sự vì về phương diện chính trị học, xã
hội dân sự chỉ xuất hiện và tồn tại trên nền
tảng các chính phủ không chu toàn trách nhiệm như tham ô,
nhũng lạm, bạo quyền, nó đảm nhận vai trò điều hành
những vấn đề thường ngày của đời sống các công
dân.
Theo định nghĩa của Trung tâm Xã hội dân sự thuộc
Trường đại học kinh tế London về Xã hội dân sự như
sau: "Xã hội dân sự đề cập tới một mảng các
hoạt động tập thể tự nguyện xung quanh các giá trị,
mục tiêu, ý thích chung. Về lý thuyết, các hình thái tổ
chức xã hội dân sự khác biệt hẳn với các hình thái
tổ chức nhà nước, gia đình và thị trường. Nhưng
trong thực tế thì, ranh giới giữa nhà nước, xã hội
dân sự, gia đình và thị trường là khá lẫn lộn, mập
mờ và không rõ ràng. Xã hội dân sự thường bao gồm
một sự đa dạng về phạm vi hoạt động, các thành viên
tham gia và các hình thái tổ chức, khác nhau về mức độ
nghi lễ, tự do và quyền lực. Xã hội dân sự thường
được hình thành dưới dạng các tổ chức như các hội
từ thiện, các hiệp hội, các công đoàn, các nhóm tương
trợ, các phong trào xã hội, các hiệp hội kinh doanh, các
liên minh, và các đoàn luật sư.
Tóm lại, thuật ngữ xã hội dân sự xuất hiện lần đầu
tiên ở châu Âu vào thế kỷ 16 và trở nên phổ biến
vào thế kỷ 18. Theo quan niệm truyền thống châu Âu, xã
hội dân sự được coi là một tổ chức (hội) đối
trọng với chính quyền, tuy vậy cách hiểu này vẫn chưa
được chấp nhận tại Việt Nam vì những lý do chính
trị.
Như vậy, xã hội dân sự là một xã hội đủ năng lực
để tự quản, khi các công dân có quyền tự do chọn lựa
qua lá phiếu của mình. Người dân Việt Nam hiện nay chưa
được trả thẩm quyền, tất cả do Đảng Cộng sản
quyết định trong chế độ toàn trị: Đảng cử, dân bầu
dưới nòng súng!
Ở Việt Nam, các tổ chức như Công đoàn, Đoàn thanh
niên, Hội phụ nữ, Mặt trận tổ quốc, Ủy ban đoàn
kết tôn giáo... chỉ là những công cụ của thứ nhà
nước chuyên chính, thuộc tính của chế độ toàn trị!
Nếu gọi những tổ chức trên là xã hội công dân, quả
là hệ thống chính trị của Cộng sản nói chung và cá
biệt với các nước CS còn sót lại nó không giống ai và
ngày càng lộ rõ bộ mặt phi nhân bản của các tổ chức
mafia!
Các tổ chức phi chính phủ có phải là các tổ chức xã
hội dân sự không? Không ai phân biệt rõ điều đó.
Nhưng chắc chắn một điều ngay tại Việt Nam chưa có xã
hội dân sự ngay trên bình diện lý thuyết, cụ thể như
dự thảo Luật về hội của Nhà nước Việt Nam vẫn
chưa được thông qua. Chỉ có những cuộc hội thảo cấp
Bộ tốn phí thêm ngân sách quốc dân nhưng không dẫn đến
đâu cả…Câu chuyện xã hội dân sự Việt Nam trở thành
như thứ chuyện ‘người mù sờ voi’!
Theo Machiavelli quyền lực chính là ‘cánh tay nối dài’,
nên các hội đoàn trong chế độ toàn trị không phải là
các tổ chức xã hội dân sự hay thuộc về các tổ chức
phi chính phủ, nếu có chỉ về phương diện hành chánh,
thật sự không phi chính phủ về phương diện chính trị.
Trong khi đó bản chất chất của các tổ chức xã hội
dân sự là phi chính phủ về phương diện chính trị chứ
không phải là phi chính phủ về phương diện hành chính.
Bản chất của bất cứ chế độ độc tài nào đều nơm
nớp lo sợ sự phát triển của xã hội dân sự, chúng
cũng lập nên những viện nghiên cứu xã hội dân sự
nhưng để dò xét từ khái niệm đến các tổ chức phi
chính phủ ảnh hưởng như thế nào đến sự tồn vong
của chúng. Trong khi thực chất của các xã hội dân sự
không những không phương hại đến hoạt động hành pháp
mà nó còn là trụ cột chống đỡ cho các công dân mà
vốn không một Nhà nước nào có thể chu toàn trong vai
trò của mình.
Ngay cả trên bình diện tôn giáo, với các giáo hội quốc
doanh cũng nói lên sự can thiệp về sinh hoạt tinh thần
từ sự sợ hãi này, nghĩa là tôn giáo nếu muốn tồn
tại phải thể hiện sự vong thân phi chính trị của
mình, hiểu như chính trị là một thái độ ý thức với
tha nhân – hommo politicain, con người là một hữu thể
chính trị. Tôn giáo dưới chế độ toàn trị CS như vậy
chỉ còn là hình thức với những lễ nghi cờ xí, nội
dung nhằm biến đổi con người làm lành lánh dữ không
còn, chỉ còn là những lễ nghi và một ngày không xa
thành những thứ đồng bóng như đã xảy ra trên đất
nước này: Tôn giáo chỉ thỏa mãn những ước mơ nhất
thời cho qua cơn nghiện tham, sân, si…của con người khi
những nhà lãnh đạo tôn giáo đi vào con đường thỏa
hiệp với bạo quyền!
Bài học lịch sử, đó là các tổ chức hội đoàn phi
chính trị rất dễ trở thành Đảng phái chính trị. Đây
là sự quan ngại, lo lắng vô cùng của các nhà độc tài,
người viết không muốn dùng từ CS vì thực sự thứ nhà
nước này cũng chỉ tồn tại không lâu nữa với một
vài nước còn sót lại trên hành tinh, trong khi vấn đề
nhân quyền vẫn còn luôn mãi với con người, cho nên các
nhà toàn trị luôn tìm cách tận diệt từ trong trứng
nước các hội đoàn khiến sự hình thành và phát triển
về dân sự của các tổ chức này, thậm chí ngày càng
bành trướng bộ máy công an trị để theo dõi mọi hoạt
động của các công dân, cho dù đó là nhưng hoạt động
từ thiện!
Đây chính là mảnh đất tốt để tham nhũng phát triển
và cũng là một trong những huyết mạch để chữa trị
bệnh tham nhũng. Bởi vì một khi bộ máy nhà nước ngày
càng phình to, có thể nói là bị phát trướng ra như ung
thư gan, các tế bào không phát triển bình thường, giống
như số viên chức quá lớn nhưng với đồng lương ít
ỏi, họ sẽ tham ô để sống thỏa mái nhờ vào hệ
thống công quyền! Trong khi các tổ chức công dân phát
triển mạnh mẽ sẽ đảm trách vô số những sinh hoạt
dân sự mà không cách gì một chính thể nào có thể hoàn
thiện theo dòng lịch sử đã chứng minh!
Quả thật sự cai trị lâu dài của bất cứ một chế độ
độc tài nào cũng sẽ là gánh nặng lâu dài đối với
dân tộc đó và trên bình diện chung đối với cộng đồng
nhân loại!
Cái gọi là nhà nước quản lý chỉ mang lại thảm họa
cho con người khi mọi thứ ôm khư khư quyền lực vào tay
một nhóm người dùng bạo lực để trấn áp nhân dân.
Những chiêu bài như cải cách hành chánh chỉ là những
chiêu thức sách lược nhằm cầm quyền lâu dài vì tập
đoàn thống trị sẽ không bao giờ chịu cải cách về
chính trị, do đó xã hội chỉ có sự giậm chân tại
chỗ!
Tính chất thiện nguyện của người dân, nhất là của
các Tu sĩ các tôn giáo lại càng bị hoài nghi, trong khi đó
lại là yếu tố nền tảng của các xã hội dân sự hình
thành. Bao giờ nhà nước cũng cài cho bằng được các tu
sĩ quốc doanh hoặc một viên chức đảng viên nghỉ hưu
nào đó trong các hội đoàn, trường học…thường phải
qua sự xét duyệt của Bộ công an, Nội vụ…Nên không
thể có sự hình thành của một xã hội dân sự dưới
bất cứ chế độ toàn trị nào, thật vậy!
Tóm lại, Việt Nam hiện nay và mãi sau này sẽ không có
xã hội dân sự! Tại sao lại như vậy? Bởi vì người
dân không có một quyền cơ bản nào hết khi sinh ra làm
người như các quyền dân sự được ghi trong Tuyên Ngôn
Quốc Tế Nhân Quyền. Thảo luận vấn đề xã hội dân
sự là bàn về nhân quyền, song ở Việt Nam danh từ nhân
quyền được nhắc đến sẽ rất dị ứng với nhà cầm
quyền, đó là điều tối kỵ nếu muốn an thân!
Thế giới hình thành thế giới, tiến tới một xã hội
dân sự thật sự chính là bước đầu thực thi các quyền
cơ bản của con người, được thừa nhận qua hiến pháp,
bằng không sẽ không bào giờ có được một xã hội dân
sự lành mạnh, những tổ chức xã hội trên thực tế.
Mãi mãi dân tộc đó vẫn là xã hội ‘vị thành niên’
như quan niệm của Kant, nó gồm những con người không
bao giờ biết tự chủ chính mình mà vốn văn minh là biết
kiềm chế!
***
(1).Theo Wikipedia.
(1).Theo Wikipedia.
***
