Nguyễn Quang
Xã hội dân sự và nhà nước pháp quyền
Quyền con người là nguồn gốc đồng thời là mục đích
của nhà nước pháp quyền.
Xã hội dân sự là đối trọng để thực hiện các quyền
con người mà các chính quyền không bao giờ có thể hoàn
chỉnh.
Thế nhưng cái quyền đó nhanh chóng bay đi khi một
nhà nước cố tránh né hay nói khác đi không chấp nhận
sự hình thành của các xã hội công dân mà vốn yếu
tính của nó chỉ phát triển trong một xã hội đa nguyên
dân chủ, nhà nước CSVN hiện nay chống lại điều đó.
Thảm hại hơn, chính sự toa rập giữa
nhà nước và nhà đầu tư, giữa kẻ có quyền và người
xâm phạm quyền và người bảo vệ quyền, họ định giá
bằng tiền để bồi thường và xem như thế là xong! Nhân
quyền tại Việt Nam bị biến thành giá trị tiền tệ!
Người dân khi đi tìm công lý thiếu thốn đủ mọi bề,
như nào về kiến thức pháp luật, thiếu sự đồng hành
của các cơ quan nhà nước vì qua các điều tra về sau cơ
quan nào cũng nhận tiền hối lộ để ém nhẹm sự vi
phạm từ công ty này. Tiếp cận công lý là một quyền
con người trong nhà nước pháp quyền. Khi hành trình đến
với công lý còn trở ngại thì rõ ràng nhà nước pháp
quyền nếu có chưa rõ sự hình thành đó là mô hình gì
trong sự mập mờ, nó chỉ là thứ bình phong để thống
trị trong sự nhân danh!
Khát vọng về dân chủ và công bằng vốn là nhu cầu
thiết yếu của nhân loại từ ngàn xưa. Có tự do, dân
chủ mới thực hiện công bằng giữa người dân Việt,
đồng thời công bằng là thước đo về sự tiến bộ xã
hội, thể hiện qua sự tôn trọng pháp luật của đại
diện dân đứng ra điều hành đất nước và các công
dân. Biết luật để trọng luật chứ không phải càng
thông hiểu luật pháp hầu lách luật.
Từ ngàn xưa Quản Trọng, khoảng thế kỷ thứ sáu trước
công nguyên đã từng khẳng định: “Pháp” là cái quy
tắc của thiên hạ…Quan sai khiến dân mà có pháp thì
dân theo, không có pháp thì dân dừng lại. Dân lấy pháp
‘luật’ chống nhau với quan. Người dưới lấy pháp
phục vụ người trên, cho nên bọn dối trá không thể
lừa chủ, bọn ghen ghét không thể có cái bụng kẻ giặc,
bọn xu nịnh không thể khoe cái khéo, ngoài ngàn dặm
không dám làm điều trái" (Quản Tử. Quyển 21). Chính
vì lẽ đó mà phái pháp gia bị phái nho gia vốn chủ
trương "đức trị" "nhân trị" chống lại
kịch liệt. Khổng Tử nói: "sở dĩ dân có thể tôn
quý người sang, người sang nhờ thế giữ gìn được cơ
nghiệp mình. Người sang người hèn không lẫn lộn, cái
đó gọi là pháp độ…Nay bỏ pháp độ này mà làm cái
vạc ghi pháp luật, thì dân chỉ biết cái vạc lấy gì
để tôn quý ‘người sang’? Người sang còn có cơ
nghiệp nào để giữ Người sang kẻ hèn không có trên
dưới, lấy gì để làm thành nước?" (Tả truyện.
Quyển 26).
Như vậy nhân trị, đức trị hay pháp trị, tất cả đều
lệ thuộc chính yếu vào nhân cách người lãnh đạo,
nhân cách cá nhân định hình nên nhân cách nhà nước
mạnh mẽ hơn những pho luật dày cộm mang tính hàn lâm
chỉ dành cho các nhà nghiên cứu. Chẳng may dân tộc nào
đó rơi vào tay các bạo chúa người dân đành chịu vậy.
Về phương diện lý thuyết chủ nghĩa CS sẽ mang lại sự
giải phóng con người nhưng trên bình diện thực tiễn đã
xảy ra, đó là các lãnh tụ CS đều độc tài gian ác
khiến con người tha hóa, nô lệ dưới bàn tay sắc máu
nhân danh giải phóng con người của chính họ!
Lịch sử đã quá bi thảm hay nhờ những
nhà viết sử tô vẽ cho những trang giấy của mình qua
cuộc "đại cách mạng văn hoá vô sản" diễn ra
trên quê hương của các nhà tư tưởng cổ đại có đến
hơn 550.000 ‘kẻ sĩ’ các loại bị bắt và đưa đi đày
hay bị giết chết dưới thời Mao!
-Xin nhớ rằng thời đại chúng ta được gọi là ‘thời
của văn minh, khoa học, nhân bản tiến bộ…đầy đủ
các danh từ hoa mỹ hơn mọi thời đại với sự mãi mãi
nằm xuống ở tuổi thanh xuân của hơn chục triệu người
Việt và hàng trăm triệu người Nga!
Hàn Phi Tử, một triết gia Trung Quốc thời cổ đại
‘Pháp luật không hùa theo người sang. Sợi dây dọi
không uốn mình theo cây gỗ cong. Khi đã thi hành pháp luật
thì kẻ khôn cũng không thể từ, kẻ dũng cũng không dám
tranh. Trừng trị cái sai không tránh kẻ đại thần,
thưởng cái đúng không bỏ sót kẻ thất phu. Cho nên điều
sửa chữa được sự sai lầm của người trên, trị được
cái gian của kẻ dưới, trừ được loạn, sửa được
điều sai, thống nhất đường lối của dân không gì
bằng pháp luật’ (Hàn Phi Tử. Quyển 2. Thiên VI)
Tư tưởng vẫn chỉ là tư tưởng, cho dù sức mạnh của
một tác phẩm nhân văn có thể ảnh hưởng vũ bão hơn
cả quân đoàn! Những con người dám nói lên sự thật
gồm các triết gia, các nhà văn lương tâm như Hàn Phi, họ
biết chắc rằng nói ra để chết chứ không phải sống,
nhưng như hạt mầm sẽ nảy nở cho nhân loại đi về
hướng tốt hơn. Thật vậy, khi Tần Thuỷ Hoàng đọc tác
phẩm của Hàn Phi đã nói: "Ta được làm bạn với
con người này thì có chết cũng không uổng”, nhưng rồi
chính Hàn Phi bị bức phải uống thuộc độc để chết
trong ngục của nước Tần!
‘Thế gian như thị’ không sai như lời Đức Phật dạy!
Kẻ sĩ Ta và Tàu ngày nay đang đứng ở đâu? Hầu như
chỉ có những trí nô đang lộng giả thành chân trên phần
địa cầu này.
Trong không lâu nữa khi chế độ toàn trị không còn trên
đất nước này, xã hội dân sự tất yếu hình thành gắn
liền với nhà nước pháp quyền như niềm mơ ước của
người dân Việt cũng như nhân loại, không chỉ mới
hôm nay nhưng mãi mãi, quyền con người và quyền công dân
là những vấn đề nền tảng để xây dựng mối tương
quan giữa các tổ chức độc lập thuộc xã hội công dân
như hình với bóng trong nhà nước pháp quyền.
J.J Rosseau, nhà tư tưởng thời Phục Hưng đã nói: "Con
người sinh ra đã là tự do, vậy mà ở khắp mọi nơi
con người lại bị cùm kẹp?” Từ khi cuốn "Khế
ước xã hội" của Rousseau ra đời, trong tư duy của
loài người, quyền lực dường như vô hạn của vua, chúa
đã bị hạ bệ với việc khẳng định quyền của dân,
quyền phải xuất phát từ dân, nhà nước được xem như
là người ký hợp đồng với quốc dân.
- Nhưng thực tế nhà nước dường như chỉ có những
hợp đồng đầy gian lận với các công dân!
Học thuyết về Nhà nước pháp quyền ra đời từ thế
kỷ XIX với luận chứng qua dấu ấn ‘Nhà Nước
Pháp Quyền của Hegel’, ‘Biện Chứng Chủ Nô’ cùng
tác phẩm Hiện Tượng Luận về Tinh Thần vẫn còn trong
dấu ấn nhân loại trong ước mơ ngày càng đến một Nhà
nước hoàn thiện tối thượng.
Nhưng Mác đã lật ngược lại biện chứng này của Hegel
và thực tế với thứ nhà nước chuyên chính vô sản,
thật sự là thứ độc tài tàn ác có thể nói vào hạng
nhất trong kịch sử nhân loại!
Với Cộng sản không có nhà nước pháp quyền!
Nhà nước pháp quyền phải được tổ chức trên nền
tảng Tam Quyền Phân Lập để kiểm soát lẫn nhau, tất
cả phải công khai minh bạch qua pháp định, các công dân
có quyền tham gia vào việc hoạch định pháp luật, giám
sát và kiểm soát…bằng chính lá phiếu tự do chọn lựa
của mình.
Không có Nhà nước pháp quyền và tại Việt Nam ngày nay
cũng không có xã hội dân sự!
Không thể có xã hội dân sự dưới bất cứ chế độ
độc tài, nên hãy dứt khoát vứt ngay thứ chế độ
chống lại nhân loại càng sớm càng tốt để cùng nhau
tiến đến một xã hội văn minh, trong đó một xã hội
dân sự trưởng thành chính là những đối quyền với
nhà nước pháp quyền trở nên động lực mạnh mẽ phát
triển cộng đồng.
Nguyễn Quang
