Lữ Giang
Mỹ không còn dân chủ hay cộng hòa
Trong khi một số người Việt đấu tranh buồn ngủ nằm mơ thấy Donald Trump sắp đánh Trung Quốc, một cuộc chiến đang xảy ra giữa hai nhóm tài phiệt vốn thường thay nhau lãnh đạo chính quyền Mỹ trong nhiều thập niên qua, mỗi nhóm khoảng 8 năm, tức hai đời tổng thống, đó là nhóm tài phiệt vũ khí và nhóm tài phiệt dầu mỏ.
Thông thường hai nhóm tài phiệt này hỗ trợ nhau làm ăn, chẳng hạn như năm 2003 khi Tổng Thống George W. Bush đánh chiếm Iraq thì nhóm tài phiệt vũ khí đi tiên phong, nuốt hàng chục tấn bom đạn với cái bụng căng phồng, còn nhóm tài phiệt dầu mỏ đi sau nhậu dầu lửa say bò lăn bò càng… Cả hai nhóm đều béo trục béo tròn và rất thư thái hân hoan, nhưng nay hai nhóm lại đang đánh nhau tơi bời hoa lá, một đàng Barack Obama ra chiêu, còn đàng kia Donald Trump múa rối. Tại sao?
Trước khi nói về lý do đưa đến cuộc chiến giữa hai nhóm tài phiệt nói trên, chúng tôi xin xác định lại một lần nữa vai trò lãnh đạo chính quyền Mỹ của các nhóm tài phiệt.
NƯỚC MỸ LÀ MỘT CHẾ ĐỘ TÀI PHIỆT
“America is an oligarchy, not a democracy or republic” (Nước Mỹ là một chế độ tài phiệt, không phải là dân chủ hay công hòa), đó là đầu đề của một bản nghiên cứu được hai trường đại học Princeton và Northwestern phối hợp thực hiện năm 2014. Bản nghiên cứu đi đến kết luận:
“Mỹ không còn là một nền dân chủ - không bao giờ quan tâm đến cộng hòa dân chủ như các Tổ Phụ Sáng Lập đã hình dung. Thay vào đó, nó chuyển qua con dường của giới thượng lưu và trở thành một quốc gia được dẫn đầu bởi một giai cấp thống trị nhỏ gồm các thành viên có quyền lực thực hiện quyền kiểm soát toàn dân - một chế độ tài phiệt (oligarchy)”.
[The Washington Times - Monday, April 21, 2014]
Tổ chức United Press International (UPI) cũng cho biết: “Một phát hiện trong nghiên cứu: Chính phủ Mỹ hiện đang đại diện cho những người giàu có và những kẻ có quyền lực chứ không phải là giới công dân trung bình.”
1.- Chế độ tài phiệt và nhà tài phiệt
Trước khi trình bày thêm, chúng tôi thấy cần phải nói rõ tài phiệt là gì vì có nhiều người đang lẫn lộn giữa tỷ phú và tài phiệt.
Tự điển Hán Việt Từ Nguyên của Bửu Kế định nghĩa tài phiệt: "Những kẻ giàu có trải đời này qua đời kia, dùng thế lực đồng tiền để gây thành sức mạnh cho mình và làm thiệt hại kẻ khác." Trong tiếng Anh có hai danh từ để chỉ về tài phiệt là Oligarchy và Oligarch. OLIGARCHY thường được dịch là chế độ, dịnh chế hay tập đoàn tài phiệt và OLIGARCH là nhà tài phiệt.
Oxford Dictionaries định nghĩa “chế độ tài phiệt (oligarchy) là một nhóm nhỏ người kiểm soát một đất nước hay tổ chức”. Còn tự điển Merriam Webster nói rõ hơn: “Chế độ tài phiệt là một chính quyền trong đó một nhóm nhỏ thực hiện quyền kiểm soát đặc biệt là để tham nhũng hay vì các mục tiêu ích kỷ” (a government in which a small group exercises control especially for corrupt and selfish purposes).
Còn nhà tài phiệt (oligarch) được định nghĩ là một thành viên hay một người yểm trợ một định chế tài phiệt (a member or supporter of an oligarchy).
2.- Tiếng nói của các nhân vật có thẩm quyền
Sách báo viết về tài phiệt Mỹ rất nhiều, chúng tôi chỉ tóm lược lại một vài nhận xét của các nhân vật đã từng lãnh đạo đất nước này.
Trong cuộc phỏng vấn của bà Oprah Winfrey vào đầu tháng 9/2015 trên Oprah Winfrey Show ở Chicago, Illinois, cựu Tổng Thống Jimmy Carter nói rằng Hoa Kỳ không còn là một chế độ dân chủ nữa mà là một chế độ tài phiệt. Ông nói:
“Bây giờ chúng ta đã trở thành một chế độ tài phiệt thay vì một chế độ dân chủ. Và tôi nghĩ rằng đó là một sự thiệt hại tồi tệ nhất đối với những tiêu chuẩn luân lý và đạo đức căn bản của hệ thống chính trị Hoa Kỳ mà tôi chưa từng thấy trong cuộc đời của tôi.”
Ông Jimmy Carter là tổng thống Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ từ 1977 đến 1981.
Vào tháng 11/2014, trong cuộc phỏng vấn của Paul Jay trên Real News Network ở Baltimore, Đại Tá Lawrence Wilkerson, Chánh Văn Phòng của cựu Ngoại Trưởng Colin Powell, cho rằng các tài phiệt đã điều khiển chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Ông nói:
“Chính trị của Hoa Kỳ được điều khiển bởi khoảng 400 người có tài sản vượt quá con số nghìn tỷ USD, những người này kiểm soát việc đưa ra quyết định của chính phủ từ sau hậu trường. Chính quyền nằm trong tay của nhóm người chiếm khoảng 0,001% dân số này."
Ông đi đến kết luận:
“Người Mỹ bắt đầu hiểu rằng Hoa Kỳ là một chế độ tài phiệt, hơn là một chế độ dân chủ hay cộng hòa. Quả thật họ hoạch định cả chiến tranh cũng như chính sác đối ngoại.”
Dĩ nhiên, những nhà tài phiệt có tài sản vượt trên một ngàn tỷ nói trên thường coi những người như Barack Obama hay Donald Trump chỉ là công cụ, là tay sai, hành động theo sự chỉ đạo của họ. Nhà khoa học chính trị Vladimir Lepekhin nói rằng Obama cũng loay hoay, bởi vì ông ta không phải là người đứng đầu nhà nước theo đúng nghĩa của từ này, mà chỉ là một tay vận động hành lang cho lợi ích của các tập đoàn đã cấp tiền cho chiến dịch tranh cử của ông ta. Đó là lý do tại sao Mỹ không phải là một đối thủ cạnh tranh với Nga trong lĩnh vực Syria.
NHỮNG LỜI CẢNH CÁO NGHIÊM KHẮC
Hôm 30.12.2016, thông tín viên Michael Bowman thuộc đài VOA của chính phủ Hoa Kỳ đã viết trên trang mạng của đài này một bài dưới đầu đề “Doanh nhân tỉ phú và tướng lãnh ngự trị nội các Tổng thống Trump” và nói rõ “Tổng thống đắc cử Donald Trump đề cử một con số kỷ lục các tướng lãnh và tỉ phú lãnh đạo doanh nghiệp vào nội các của ông” và “thành phần nội các của tân chính phủ Mỹ đang đặt ra những nghi vấn cả bên trong lẫn bên ngoài Quốc hội”.
Ông Trump còn đề cử năm nhà quản trị doanh nghiệp và tỉ phủ vào các vị trí hàng đầu, trong đó có lãnh đạo tập đoàn dầu khí ExxonMobil, ông Rex Tillerson làm Bộ trưởng Ngoại giao. Ông Trump đánh giá cao năng lực của ông Tillerson: "Ông Tillerson sẽ kiên quyết tranh đấu cho lợi ích của nước Mỹ trên toàn thế giới."
Nhưng tranh đấu cho lợi ích quốc gia là nhiệm vụ mà ông Tillerson đã né tránh thời còn lãnh đạo ngành dầu khí. Ông tuyên bố như sau vào tháng 2 năm 2016:
"Bất kể là Nga hay Yemen, Trung Ðông hay bất cứ nơi nào, tôi đến đây không phải để đại diện cho các lợi ích của chính phủ Hoa Kỳ. Tôi đến đây không phải để bảo vệ, hay để chỉ trích các lợi ích đó. Đó không phải là việc của tôi. Tôi là một nhà kinh doanh."
Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Coons có mặt trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện bày tỏ lo ngại: "Tôi thực sự lo ngại về số tướng lãnh và tỉ phủ mà ông Trump chọn và đề cử vào nội các." Ông nhận định tiếp: "Ông Donald Trump sẽ là tổng thống Mỹ đầu tiên trong suốt lịch sử đất nước chúng ta chưa từng phục vụ lĩnh vực công, dù là trong một chức vụ công cử, hay một chức vụ trong quân đội. Ông ấy cần phải có quanh ông những phụ tá thân cận am tường về sức mạnh của hệ thống công vụ Mỹ."
Ông John Hudak là một chuyên gia thuộc Viện nghiên cứu Brookings đã nói: "Đây sẽ là một Tòa Bạch Ốc hoạt động như một tập đoàn kinh doanh. Chúng ta vừa bầu chọn một CEO ra điều hành đất nước."
Tại sao ông Donald Trump đưa nhiều nhà kinh doanh vào nội các, trong đó có cả ông Tillerson một nhà kinh doanh dầu mỏ nổi tiếng? Tại vì mục tiêu chính của chính phủ này là phục hồi lại công nghệ dầu mỏ của Mỹ đã bị suy thoái trong nhiều năm qua. Nói cách khác, mục tiêu của chính phủ mới này là phục vụ các tài phiệt dầu mỏ chứ không phải phục vụ đất nước và dân chúng như nhiều người tưởng.
CUỘC CHIẾN ĐANG BÙNG NỔ
Hôm 26.12.2016, ông Newt Gingrich, cựu Chủ tịch Hạ viện và là thành viên của đảng Cộng Hòa, đã phát biểu trên kênh truyền hình Fox rằng tổng thống đắc cử Donald Trump có ý định hủy khoảng 70% các sắc lệnh của ông Barack Obama. Ông nói: "Khoảng 60 hoặc 70% sắc lệnh của ông (Obama), hầu như tất cả sẽ bị ông Trump hủy bỏ". Ông cho rằng những hành động gần đây của ông Obama là "điên cuồng tuyệt vọng", khi so sánh chúng với di sản của "con búp bê bơm hơi, không khí từ nó xì ra, và nó sẽ xẹp xuống và co rút lại".
Newt Gingrich
Sáng 1.1.2017, khi mọi người đang đón mừng năm mới, hãng thông tấn AP cho biết các dân biểu thuộc đảng Cộng Hóa dự tính mở phiên họp thứ 115 của Quốc Hội và bắt đầu ngay việc hủy bỏ đạo luật Obamacare, các luật tăng thuế và đảo ngược các quy định về môi trường và những ưu tiên bảo thủ khác.
Ông Paul Ryan, Chủ Tịch Hạ Viện, còn tuyên bố sẽ xem xét lại luật về Medicare và bắt những người cao niên phải mua bảo hiểm y tế trên thị trường thay vì được Medicare chi trả như trước đây. Những dân biểu bảo thủ khác cũng đòi xem xét lại trợ cấp về an sinh xã hội để làm giảm bớt sự gia tăng về chi phí.
Thật ra, đây chỉ là một trận hỏa mù. Khi tạo ra trận hỏa mù đó, nhóm tài phiệt dầu mỏ chỉ nhắm vào hai mục tiêu chính:
- Hủy bỏ tất cả các văn kiện bảo vệ môi trường để các công ty dầu mỏ có thể trở lại khai thác thác than đá và dầu lửa, nhất là dầu đá phiếm, ở bất cứ nơi nào.
- Bãi bỏ cấm vận cho Nga và bình thường quan hệ thương mại với Nga nhằm mục tiêu liên kết với Nga trong việc khai thác dầu mỏ ở Siberia để có thể đối đầu với OPEC và các tập đoàn dầu mỏ Trung đông, thu về lợi nhuận tối đa.
Những thứ khác như luật Obamacare, luật Medicare, trục xuất người nhập cư bất hợp pháp, xây tường ngăn giữa Mexico và Mỹ... chỉ là phần phụ diễn để đánh lạc hướng.
CON BÀI CHỦ: TÀI PHIỆT TILLERSON
Nhiều người tin rằng trong chế độ sắp đến, người lãnh đạo chính phủ là nhà tài phiệt Tillerson chứ không phải Donald Trump. Rex Wayne Tillerson sinh ngày 23.3.1952, tốt nghiệp bằng kỹ sư tại University of Texas ở Austin. Ông gia nhập ExxonMobil năm 1975, trở thành người quản lý đơn vị sản xuất của Exxon Mỹ năm 1989 và năm 1995 là Chủ tịch Exxon Yemen. Năm 2006 ông được bầu làm Chủ Tịch và Giám Đốc Điều Hành của Exxon khi công ty này được xếp hàng thứ 6 trong các công ty dầu mỏ lớn nhất của thế giới. Từ đó ông làm mưa làm gió.
Năm 2007 ExxonMobil bắt đầu đến khai thác dầu mỏ ở Venezuela, Nam Mỹ, mặc dầu bị phản đối, vì dưới chế độ của Tổng Thống Hugo Chavez, kinh tế Venezula bắt dầu suy thoái và có nhiều thay đổi, nhưng công ty Exxon đã đánh đi một tín hiệu mạnh mẽ rằng “họ sẽ sử dụng tất cả các quyền lợi hợp pháp và họ sẽ đối đầu được." Nhưng sau đó Venezuela đã quốc hữu hóa tài sản của Exxon. Tập đoàn này đã kiện Venezuela ra tòa án trọng tài với hậu quả đáng thất vọng. Bảy năm sau tòa án trọng tài quốc tế của Ngân hàng Thế giới buộc Venezuela phải bồi thường 1,6 tỉ USD cho ExxonMobil, tức chỉ bằng 1/10 mức bồi thường 12 tỉ USD mà công ty đòi. Exxon không hoạt động tại Venezuela nữa.
Khi đến Iraq, Rex W.Tillerson không thèm đếm xỉa đến các qui định của chính quyền Baghdad và Washington, đã ký kết riêng một hiệp ước khai thác dầu mỏ với người Kurd ở phía bắc Iraq. Ông Jean-Francois Seznec, chuyên gia cao cấp tại Hội đồng Đại Tây Dương ở Washington, đã phải thốt lên: “Họ có quyền lực rất lớn trong khu vực, và họ không hề quan tâm đến những gì Bộ Ngoại giao Mỹ mong muốn." Khi cuộc chiến xảy ra, ExxonMobil phải bán 25% cổ phần giếng dầu West Qurna-1 (Iraq) cho hãng PetroChina của Trung Quốc, 10% nữa cho Pertamina của Indonesia, v.v.
Những câu chuyện làm ăn “theo kiểu ông cố nội” như thế còn rất nhiều, nhưng bài báo có hạn. Tuy nhiên, một vài thí dụ điển hình này cũng có thể cho thấy tài phiệt là một tổ chức quyền lực, có thể hành động bất chấp luật pháp của mọi quốc gia, kể cả Mỹ. Họ được mệnh danh là Siêu Quốc Gia (Metanationals).
MỤC TIÊU TRƯỚC MẮT
Kể từ khi Mỹ rút quân khỏi Iraq, nhất là khi tổ chức ISIS được dựng lên và đánh chiếm phía bắc Iraq, công ty ExxonMobil cũng như công ty Eni của Ý gặp nhiều khó khan. Rex Tillerson rất bất bình với nhóm tài phiệt vũ khí, nhưng đành ngậm đắng nuốt cay, quay về kinh doanh ở Mỹ và mở rộng về phía Nga.
Ngày 30.8.2011, tập đoàn ExxonMobil ký hợp đồng khai thác dầu khí với Nga ở khu vực Bắc Băng Dương sau khi tranh giành với công ty dầu khí khổng lồ BP của Anh. Trước đó ExxonMobil cũng đã có hợp đồng khai thác trên đảo Sakhalin ở vịnh phía đông của Nga.
Ngày 16.6.1012 tập đoàn ExxonMobil và tập đoàn dầu mỏ Rosneft của Nga đã ký thêm hiệp định khai thác "vàng đen" ở khu vực Tây Siberia. Vladimir Putin mô tả đây là “Một chân trời mới đang mở ra…” Bất chấp lệnh cấm vận của Mỹ, Exxon đã mang giàn khoan từ Na Uy tới khai thác giếng dầu đầu tiên ở biển Kara. Tổng thống Putin nói: “Tất nhiên chúng tôi rất hoan nghênh sự hợp tác này và sẵn sàng mở rộng hợp tác.”
Rex Tillerson và Tổng Thống Putin
Với những thành tích như trên, nếu được chấp thuận làm Ngoại Trưởng, Rex Tillerson sẽ đứng ra lèo lại chính quyền Donald Trump. Ngay cả khi phải đứng sau hậu trường, ông ta cũng sẽ làm chuyện này, bất chấp các đường lối và chính sách căn bản của nước Mỹ. Nhưng một số người đã đặt câu hỏi: Nếu Donald Trump cứ tiếp ngổ ngáo, lên twitter mua vui cho thiên hạ, chuyện gì sẽ xảy ra?
Chúng tôi xin lặp lại một lần nữa, Rex Tillerson đã từng nói: "Bất kể là Nga hay Yemen, Trung Ðông hay bất cứ nơi nào, tôi đến đây không phải để đại diện cho các lợi ích của chính phủ Hoa Kỳ. Tôi đến đây không phải để bảo vệ, hay để chỉ trích các lợi ích đó. Đó không phải là việc của tôi. Tôi là một nhà kinh doanh". Như vậy Donald Trump chẳng là cái thá gì.
Nhưng ngày nay nhiên liệu hóa thạch (như dầu mỏ, than đá) đã hết thời rồi và không dễ gì áp đảo được các công ty dầu mỏ của các nước A-rập. Trong tiến trình lịch sử, chưa bao giờ tài phiệt dầu mỏ lấn áp được tài phiệt võ khí, nên mọi chuyện sẽ không dễ dàng. Ngoài hệ thống tam quyền phân lập, các phong trào quần chúng, các cơ quan truyền thông... không để cho Donald Trump và Tillerson muốn làm gì thì làm. Riêng ông Obama, sau 8 năm làm tổng thống, đã trở thành một nhà chính trị lão luyện, khi tháo lui đã để lại rất nhiều mìn bẩy, đụng tới đâu cũng gặp "ổ kiến lửa", khó có thể vượt qua được. Newt Gingrich đừng tưởng bở.
Ngày 4.1.2017
Lữ Giang
